O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

konsolidatsiyalash bo‘yicha yer tuzish loyihalari asosida amalga oshiriladi. Ularni 
bunday yer tuzish harakatlarini bajarish uchun litsenziyaga ega davlat va xususiy 
kompaniyalar ishlashadi. 

3.Xorij davlatlarida yer uchaskalarini shakllantirish 
 
Yer uchastkalarini shakllantirish. Chegaralashdan va yer uchastkalarini 
konsolizatsiyalashdan tashqari quyidagi yer tuzish harakatlari bajariladi: 
ko‘chmas mulkni bo‘lish (Subdivision); 
ko‘chmas mulkni qayta tashkil etish (Trasformation); 
yer uchastkalarini qayta sozlash (Reallotment); 
yer mulkini shakllantirish (Reol Propexty Formation); 
chegaralarni aniqlash (Delimitation); 
chegaralarni naturaga (joylarga) olib chiqish (Demarcation); 
yer uchastkalarini sotib olishdagi yer tuzish ishlari (land Acquisition) va boshq. 
Ushbu yer tuzish harakatlari yer uchastkalarini bilan bajariladigan amallarni takomillashtirishda 
rivojlangan yer aylanishida (ko‘chmas mulk sotish va sotib olish, meros, sovg‘a qilish, yer 
uchastkalarining bir bo‘lagini garovga qo‘yish va boshq.). Ularni yer tuzuvchilar, asosan, agar davlat 
yer munosabatlarini tartibga solishga aralashmasa, yer mulkdorlari mablag‘lari hisobiga bajariladi.
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarda yer tuzish (Xo‘jalikda ichki yer tuzish).
Bu 
turdagi ishlarning boshlanishi Germaniyada XIX asrning boshlariga to‘g‘ri kelib, bu vaqtda nafaqat 
yer o‘lchovchilarga (geometrlarga), balki yer tuzish bo‘yicha mutaxassislarga ham zarurat paydo 
bo‘ldi. Boshlanishida ularni madaniy texnik injenerlar deb atashdi. Ular geodeziya bo‘yicha 
bilimlarga ega bo‘lib, yer kadastri s’yomkalarini o‘tkazishda, yo‘llarni qurishdi, sug‘orish va zax 
qochirish kanallari joylarga (naturaga) ko‘chirishdi, xo‘jalik markazlarini loyihalashtirishdi, yerlarni 
almashlab ekish massivlari va dalalariga bo‘lishdi. Ularni yana “qishloq xo‘jaligi foydasiga 
ishlaydigan geodezistlar” deb ham atashdi. Yirik zamindor xo‘jaliklarida bu maqsadlarda maxsus 
“Xo‘jalikda ichki yer tuzish loyihalari” aynan shunday nomlanishi G‘arbiy davlatlar yer tuzish ishlab 
chiqarishida bo‘lmasa ham ishlarni boshladi.
Yer tuzish loyihalarini ikkinchi qismi erroziyaga qarshi tadbirlar tizimini yaratish, terrasalash 
yoki yerlarni konservatsiyalash asosida tuproq yuvilishini hisoblash bilan bog‘liq.
Bunday loyihalar AQSh, Kanada, Ispaniya, Fransiya, Italiya, Bolgariya, Ruminiya, Turkiya va 
boshqa davlatlarda ishlanadi. Ularni ishlash bilan nafaqat yer o‘lchovchilar, balki qishloq xo‘jaligiga 
va uning tarmoqlariga aloqasi bor firmalar ham shug‘ullanishadi. Ko‘plab davlatlarda ular 
“Agroproekt” tizimiga kirgan va tarkibida qishloq xo‘jaligi ish tajribasiga ega yer tuzuvchilar, 
geodezistlar, texnologlar bo‘lgan korxonalar tizimiga kirishadi.