224
xlorli va ftorli birikmalar bo‗ladi. Suyuqlantirilgan metallni pech atmosferasi bilan
o‗zaro ta‗sirlashishdan saqlash uchun qoplama fluslar ishlatiladi.
Ular mumkin
qadar kichik solishtirma massaga va eng kam gigroskopiklikka ega bo‗lishi, metall
sathi bo‗yicha tekis qatlam bo‗lib joylashishi va shlak olinayotganda uning
yuzasidan oson ajralishi kerak. Qoplama fluslar pechga
shixta yuklanayotganda
kiritiladi. Al—Mg sistema qotishmalarini suyuqlantirishda 4, 5, 6- fluslar, qolgan
barcha qotishmalar uchun 1 - va 2- fluslar ishlatiladi (3.10-jadval).
3.10- jadval
Aluminiy qotishmalarini suyuqlantirishda
foydalaniladigan fluslar
Flus №
NaCl
KC1
Na
3
AlFe
6
CaF
2
MgF
2
MgCl · KCl
NaF
1
45
55
2
37
50
6,5
6,4
3
35
50
15
4
100
5
15
85
6
15
85
7
30
47
23
8
40
60
9
15
85
10
47,5
47,5
5
11
35
40
10
15
12
56,5
11,5
7
25
13
50
10
10
30
7 – 11 – tozalaydigan fluslarni bevosita tarqatish pechining kovshi yoki
tigelidagi suyuqlanma yuzasiga kiritish mumkin.
Lekin bu kam samarali, chunki
ular bu holda qoplama fluslar rolini o‗ynaydi va
suyuqlanmani faqat qisman
tozalaydi. Suyuqlanmaga ular qalpoq (1.9, 1.10- rasmlarga q.) yordamida kiritilsa,
ancha samarali bo‗ladi. Masalan, ZILda bu usul bilan 10, 11- suyuq fluslar kiritiladi.
225
Universal fluslar alohida gruppani tashkil etadi. Ularga ishlov berish qotishmani
tozalash va modifikatsiyalash operatsiyalarini birga bajarishga imkon beradi (12- va
13-
fluslar).
Ularning
tarkibida,
odatda,
NaF
qatnashadi,
flusning
modifikatsiyalovchi ta‘siri NaF ning bo‗lishi bilan tushuntiriladi. Flus tarkibidagi
NaF miqdori 60% ga yetishi mumkin.
Xlorni gazlar bilan tozalash operatsiyasi 5—20 min davomida 720—730 °C
temperaturalarda bajariladi. Bunda inert gaz sarfi ishlov berilayotgan metall
massasidan 0,3—1% ni tashkil qiladi. Qotishmani inert gaz bilan ishlash jarayoni
metallda
erigan
gazning
pufakchalarda
diffuziyalanishi,
shuningdek,
pufakchalarning suyuqlanmada bo‗lgan boshqa muallaq metallmas aralashmalarga
nisbatan flatatsion ta‘siriga asoslangan.
Suyuqlanmani xlor bilan ishlash yuqori darajada tozalashni ta‘min- laydi. Lekin
xlor zaharli, shu boisdan tozalash ishlarini bajarish
uchun maxsus qurilmalar
(germetik kameralar, kovshlar, yaxshi ventilatsiya, izolatsiyalangan xona va shunga
o‗xshashlar) talab etiladi, bular esa ushbu jarayonning qo‗llanilishini cheklaydi. Shu
boisdan aluminiy qotishmalaridan shakldor quymalar ishlab chiqarishda
suyuqlanmalarning xloridlar (xlorli rux,
xlorli marganes, geksaxloretan, xlor to‗rt
titan va boshq.) bilan ishlanishiga bog‗liq bo‗lgan jarayonlar keng qo‗llaniladi.
Xloridlar yuqori darajada gigroskopik bo‗lgani
uchun foydalanish oldidan,
albatta, quritilishi kerak va suyuqlanmaga qalpoqda kiritiladi, chunki zichligi kichik
bo‗ladi. Ularning sarfi ishlov beriladigan suyuqlanma massasidan 0
Do'stlaringiz bilan baham: