O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

,
5
—
2% ni 
tashkil qiladi. Jarayonning temperaturasi 700—730 °C. Shuni hisobga olish lozimki, 
past temperaturalar tozalash samarasini pasaytiradi, yuqori temperaturalar esa 
qotishmaning jadal oksidlanishiga olib keladi. Geksaxloretan zichligi 2,09 • 10
3
kg/m
3
va suyuqlanish temperaturasi past bo‗lgan (186,5 °C) organik moddadir. 
Geksaxloretan sarfi 0,3—0,7% ni tashkil qiladi, 740—750 °C da ishlov beriladi. 
Xlorli tuz, C
2
C1
6
lardan farqli o‗laroq, gigroskopik emas va u uchun maxsus saqlash 
sharoitlari talab etilmaydi. 
Quyish sexlarida «Degazer» preparati tabletkalari qo‗llaniladi, tab- letkalar 
tarkibida geksaxloretan va xlorli bariy bo‗ladi (massasidan 10 %). 

---

226 
Suyuqlanmada xlorli birikmalar aluminiy bilan o‗zaro ta‘sirlashadi: 
3MeCl
2
+ 2A1 → 3A1C1
3
+ 3Me. (3.77) 
Pufakchalar ko‗rinishidagi xlorli aluminiy suyuqlanmadan o‗tayotganida 
metallmas aralashmalarni o‗zi bilan olib ketadi. Bundan tashqari, suyuqlanmadagi 
vodorod 
pufakchaga 
diffuziyalanadi, 
natijada 
metallning 
metallmas 
aralashmalaridan tozalanishi ta‘minlanadi. 
Aluminiy qotishmalarini tozalash filtratsiyalab ham amalga oshirilishi mumkin. 
Bu usul metall—filtr ajralish chegarasida suyuqlan- maning fizik va kimyoviy 
adsorbsiyaga hamda suyuqlanmadagi muallaq metallmas aralashmalarni mexanik 
tarzda ushlab qolishga asoslangan. Filtrlash uchun turli materiallar ishlatiladi. 
Masalan, 
shisha 
to‗qima 
qotishmaning 
metallmas 
aralashmalar 
bilan 
ifloslanganligini taxminan 2-2,8% kamaytirishga imkon beradi; donalarining 
kattaligi 3—6 mm bo‗lgan maydalangan glinozyom qotishmadagi metallmas 
aralashmalar miqdorini pasaytiradi, lekin vodorod miqdorini kamaytirmaydi. Alu-
miniy qotishmalarini tozalash uchun vakuum, ultratovush va boshqalardan ham 
foydalaniladi.