O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

209 

 

o'ngida doimo  nimani  o'qitish?  Kimni  o'qitish?  va  qanday  o'qitish?  muammositu

rishi  kerak bo'ladi.  

 

 

Ilmiylik,  zamonaviylik  va  yakuniy  natijani  kafolatlanganlik  prinsipi  tajriba

da sinalgan,  yaxshi  natija  berishga  mos  bo'lgan  ta'lim- 

tarbiyaning 

shakl, 

metod, vositalari faol  metodlarini  doimiy  ravishda  ilmiylikka  yo'llashni  talab 

etadi. O'qituvchi-tadqiqotchi uzluksiz  izlanishi  didaktik  ma'lumotlarni  oqilona 

qo'llash malakasiga ega bo'lishi mumkin.  

  

O'zbekiston Respublikasining “Ta'lim to'g'risida”gi qonunida ta'lim-tarbiya 

ning 

insonparvarlik 

va 

demokratik 

xarakterda 

bo'lish 

prinsipi 

mavjud. 

Bu prinsip  pedagogic texnologiyalar tizimida ta'lim-tarbiyada o'quvchi manfaatining 

ustivorligini  ta'minlash  prinsipini  joriy  etishni taqozo  qiladi.    Shunga asosan  o'quv 

 tarbiya 

jarayonida 

ko'proq 

o'quvchining 

mustaqil 

o'qishi, 

mutoala qilishi, tahlili qilishiga e'tibor qaratilmog'i talab etiladi. O'quvchilar bilim, 

ko'nikma, malakalarini egallashlarida ularni ng qiziquvchanligini, tashabbuskorligini 

uyushtirish pedagogik texnologiyasin ing yo'nalishlaridandir. O'qituvchi –o'quvchi 

faoliyatini tashkil qilish, 

mustaqil o'qish, fikrlash, 

tahlil qilish, 

qo'llash 

ko'nikmalarini tarbiyalashi lozim.  

  

Yangi pedagogik texnologiya zamonaviy talab, ehtiyojlardan kelib chiqib,  

texnologik  jarayon  xususiyatlariga asoslanadi.  Ma'lumki  davr,  taraqqiyot  ishlab 

chiqarish  o'zgarib,  rivojlanib  boorish  xususiyatiga  ega.  Mavjud  texnologiyalar 

maxsulot  turiga  qarab ishlab chiqarish qurollarini,  ishchi  o'rinlarini  o'zgartirishga 

majbur  bo'ladi va u  zudlik  bilan  o'zgartiriladi.  Texnologiyaning  bu  sifat 

ko'rsatgichi egiluvchanlik deb  ataladi.  Ta'lim tarbiyada  ham  davrning  o'zgarishi, 

taraqqiyotning yangi bosqichga o'tishi munosabati bilan ta'lim va tarbiyaning maqsad

i  va  vazifalarining  o'zgarishiga olib  keladi.  Bu  o'zgarish  o'z navbatida ta'limning 

mazmunini, shaklini,  metodlarini,  vositalarini  o'zgarishiga  olib  chiqdi.  Bu  yangi 

pedagogic texnologiyaning egiluvchanlik prinsipining asosini tashkil qiladi. Shunday 

qilib 

yuqorida 

izohlangan pedagogic 

texnologiya 

prinsiplari 

ta'lim 

muassasalarida  ta'lim  tarbiya  jarayonini  ilmiy  asosda  qurishga, 

o'quvchilarning 

ma'lumotlarni  mustaqil o'zlashtirish, tahlil qilish, shaxsiy mulkiga aylantirishga 

va 

shu asosda shaxsiy sifatlarni shakllantirishga yordam beradi. Demak ta'lim-tarbiya 

jarayonining  tarkibiy  qismlari  (maqsad,  mazmun,  shakl,  metod  vorsitalari)  ga  yaxlit 

holda yondashilsa pedagogik texnologiyalar o'z muddaosiga erishadi. 

26. 4. O'qitish jarayonini  loyihalash va loyihalash bosqichlari  

O'quv mashg'ulotini loyihalashtirishda o'qituvchi, avvalo, o'qitish jarayonini tahlil qili

shi,  o'quvchilarni  mustaqil  fikrlash,  mustaqil  o'qish  bilimlarni  ijodiy  tahlil 

qilishga o'rgatishi,  o'zlashtirilgan  bilimlarni  ko'nikmalarga  aylantirish  uchun  o'quv 

---