O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

3-rasm. Jinoyat tarkibi belgilari va elementlari
 
Jinoyat tarkibining belgilari – jinoyatning yeng muhim xususiyatlarini 
qonunda aniq ko’rsatilgan tavsifi bo’lib, u jinoyat tarkibining ob’ektiv belgilari va 
sub’ektiv belgilaridan iborat bo’ladi. 
Jinoyat tarkibining elementlari – jinoyat deb topilgan qilmishning muayyan 
doirasiga kiruvchi belgilar guruhini o’z ichiga olgan tomonidir. U to’rt elementdan 
iborat bo’lib, jinoyatning ob’ekti, ob’ektiv tomoni, sub’ekti va sub’ektiv tomonini 
jinoyat tarkibining 
elementlari 
jinoyat tarkibining 
belgilari 
Jinoyat tarkibi 
Jinoyat 
tarkibi 
ob’ektiv 
alomatlar
jinoyatning 
ob’ekti
jinoyatning 
ob’ektiv 
tomoni
sub’ektiv 
alomatlar
jinoyatning 
sub’ekti 
jinoyatning 
sub’ektiv 
tomoni

---

36 
o’z ichiga oladi. Ushbu elementlar Jinoyat kodeksi Maxsus qismidan o’rin olgan 
normalarni jinoyat sifatida kvalifikatsiya qilish uchun ahamiyatlidir.
Jinoyat kodeksi Maxsus qismidagi normalarni kvalifikatsiya qilish uchun 
jinoyat tarkibining ob’ekti, ob’ektiv tomoni, sub’ekti va sub’ektiv tomoni tahlil 
qilinadi.
Jinoyatning ob’ekti jinoiy tajovuz qaratilgan, zarar yetkaziladigan yoki zarar 
yetkazilishining real xavfi mavjud bo’lgan ijtimoiy munosabat hisoblanadi. Har 
qanday ijtimoiy munosabat ham jinoyatning ob’ekti bo’lmasligi mumkin, faqatgina 
jinoyat qonuni bilan qo’riqlansagina, u shunday ob’ekt bo’la oladi.
Jinoyatning ob’ektiv tomoni uning tashqi tomonini ifodalovchi elementdir. 
U jinoyat ob’ektiga qilingan tajovuzning harakat yoki harakatsizlikda aks etishidir. 
Har qanday jinoyat holati harakat yoki harakatsiz orqali sodir etilib, o’zida usul, 
joy, vaqt kabi asoslarni ham jamlaydi. Jinoyatning ob’ektiv tomonini aniqlash 
uchun ijtimoiy xavfli qilmish, ijtimoiy xavfli oqibat hamda ular o’rtasidagi sababiy 
bog’lanish belgilari muhim ahamiyatga ega bo’ladi.
Sub’ektiv tomon shaxsning jinoiy harakati yoki harakatsizligi orqali kelib 
chiqadigan ijtimoiy xavfli oqibatga bo’lgan ruhiy munosabatidir. Ob’ektiv tomon 
jinoyatning inson o’z sezgilari orqali his qila oladigan tashqi tomoni bo’lsa, 
sub’ektiv tomon jinoyatni ichki tomonidir. Jinoyat sodir etilishida insonni ichki 
tuyg’ular harakat yoki harakatsizlikka undaydi. Uning irodasi jinoiy oqibat kelib 
Topshiriq
Kechasi park oralab o’tib borayotgan odamni ikki kishi yo’lidan chiqdi. Bor
pullari va narsalarini berishni so’radi. Biqiniga nimadir tiralganligini his qilgan
jabrlanuvchi unga qarab “Pichog’ingni biqinimdan ol, sumkamdan pul olib
beraman”, deb sumkasiga qo’l solayotib egildi va sumkadan otvertkani mahkam
qisib oldi. CHapdastlik bilan yo’lto’sarning qo’lini surib, bor kuchi bilan
otvertkani
uning
bo’yniga sanchdi. Ikkinchi yo’lto’sarning kalovlanib
qolganidan foydalanib, uni itarib yubordi va qochishga tushdi. Yarim soatlardan
so’ng uchastka profilaktika inspektori va Milliy gvardiya askarlari bilan qaytib
kelganda, orqa miyasi bilan o’tkir qirrali jismga urilib o’lgan va yuz qadamcha
qon oqizib borib o’lgan ikki jasadga duch kelindi. Voqea joyida mayda-chuyda
narsalar bilan birga oddiy qoshiq yotar edi.