O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakulteti Matematika kafedrasi Matematika o’qitish metodikasi ta’lim yo’nalishi

18

Hosilaning biologik ma’nosi
Ko’paygan mikroorganizmlar soni y va ko’payish vaqti t orasidagi bog’lanish
y  p(t)

tenglama bilan berilgan bo’lsin.
Vaqtning aniq t momentiga mikroorganizmlarning aniq p()

soni va

vaqtning boshqa t  t momentiga mikroorganizmlarning aniq pt  t soni mos
keladi. y  pt  t p(t) ifoda t vaqt oralig’ida mikroorganizmlarni o’zgarish
sonini beradi.
^p nisbat ko’payishning o’rtacha tezligi yoki boshqacha aytganda ko’payishning
t

o’rtacha samaradorligi =p’(t) t momentidagi

mikroorganizm ko’payishining samaradorligini anglatadi. Bu hosilaning biologik
ma‘nosi.

Hosilaning iqtisodiy ma’nosi

Sarflangan xarajatlar miqdori х va olinadigan mahsulot miqdori у

orasidagi moslikni aniqlovchi

y  f (x) funksiyani olaylik.
U holda sarflangan xarajatni aniq х miqdoriga olingan mahsulotning
^{f (t)} miqdori va sarflangan xarajatning boshqa bir x  x miqdoriga olingan
mahsulotning f x  x miqdori mos keladi. y  f x  x f x ayirma xarajat x
ga oshganda olingan qo’shimcha mahsulotning miqdorini beradi.

^y nisbat sarflangan
x
x xarajat miqdoriga mos olingan mahsulot

miqdorining o’rtacha o’zgarish tezligidir.

Y’= =

Ifoda xarajatlarning ma‘lum miqdoridagi olingan mahsulot hajmining o’zgarish tezligini (xarajat birligida olingan mahsulot hajmini) anglatadi. Bu hosilaning iqtisodiy ma‘nosidir.

19