O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti



Download 0,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/69
Sana30.06.2021
Hajmi0,71 Mb.
#105642
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   69
Bog'liq
ozbek va rus tillarining qiyosiy tipologiyasi

 

 

9-Mavzu: O’zbek va rus tillarida yordamchi 

so’z turkumlari 

 

 

 

Ko‘makchi.    O‘zbek  va  rys  tillarida  mavjud  yordamchi  so‘z  turkumlari 

qiyoslanganda,  o‘zbek  tilida  rus  tilidagi  predloglarning,  rus  tilida  esa  o‘zbekcha 

ko‘makchilarga  aynan  o‘xshash  birliklarning  yo‘qligi  ma’lum  bo‘ladi.  Rus  tilidagi 

predloglar  o‘zi  bog‘langan  so‘zdan  oldin  keladi.  O‘zbek  tilidagi  ko‘makchi  esa  hamma 

vaqt o‘zi bog‘langan so‘zdan keyin keladi. Shuning uchun ham turkiy tillarga oid ruscha 

ilmiy manbalarda o‘zbek va boshqa turkiy tillarga xos bo‘lgan ko‘makchilar  posleloglar 

deb yuritiladi. 

 

Har  ikki  tilda  ham  ko‘makchi  alohida  gap  bo‘lagi  bo‘lolmaydi,  o‘zi  bog‘lanib 



kelgan  so’z  bilan  birgalikda  gapning  biror  bo‘lagi  vazifasida  keladi.  O‘zbek  tilidagi 

ko‘makchi ham, rus tilidagi predlog ham so‘zdan ajratib yoziladi.  

 

O‘zbek  tilida  ko‘makchilar  ikki  guruhga  ajratiladi:  1)  sof  ko‘makchilar;  2) 



ko‘makchi vazifasidagi so‘zlar. 

 

Sof ko‘makchilarga bilan, uchun, sari, sayin, qadar, uzra,  kabi, singari, yanglig‘, 



dovur,  oid  so‘zlari  kiradi.  Ular  mustaqil  ma’nosini  yo‘qotgan  bo‘lib,  faqat  grammatik 

ma’no ifodalaydi. Shu jihati bilan ular rus tilidagi predloglarga o‘xshab ketadi. 

 

Ko’makchilar  bilan  predloglarning  o’ziga  xos  hususiyati  ularning  ma’lum 



kelishikdagi so‘z bilan bog‘lanib kelishida namoyon bo‘ladi. O‘zbek tilida bilan, uchun, 

sayin,  orqali,  kabi,  singari,yanglig‘,    sari,  bo‘ylab,  uzra,  ichra,  osha,  bo‘ylab  kabi 

ko‘makchilar  bosh  kelishikdagi  so‘z  (ba’zan  qaratqich  kelishigidagi  olmosh)  bilan; 



tomon,  qadar,  qarshi,  ko‘ra,  qarab,  qaraganda,  yarasha,  doir,  binoan,  asosan,  muvofiq  

kabilar,  odatda,  jo‘nalish  kelishigidagi  so‘z  bilan;  avval,  keyin,  so‘ng,  boshqa,  bo‘lak, 



tashqari,  ilgari,  burun,  beri,  buyon,  boshlab,  tortib  kabilar  chiqish  kelishigidagi  so‘z 

bilan; ot, sifat va boshqa so‘z turkumlaridan ko‘chib o‘tgan  ost, tag, ust, old, orqa, yon, 



qarshi, ich, o‘rta kabi ko‘makchilar belgili va belgisiz qaratqich kelishigidagi so‘z bilan 

bog‘lanib keladi. 

 

Rus  tilida  har  qanday  predlog  bosh  kelishikdan  tashqari  ma’lum  kelishikda 



shakllangan so‘z bilan birga ishlatiladi.  


Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   69




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish