O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

 
OQOVA SUVLARNI TOZALASH USULLARI VA 
QURILMALARI 
 
Oqova suvlar - bu kundalik hayotda va ishlab chiqarish korxonalarida 
foydalanish oqibatida ifloslangan suvlardir. L.A. Kulskiy taklif etgan turkumlashga 
ko„ra oqova suvlar o„z tarkibida qancha qo„shimchalar borligiga qarab 4 guruhga 
bo„linadi: 
1.
Tarkibida zarrachalarning o„lchami 10
-5
-10
-4
sm va undan kattaroq 
keladigan, erimaydigan qo„shimchalari bor oqova suvlar. 
2.
Tarkibida juda mayda 10
-7
-10
-5
sm erimaydigan qo„shimchalari bo„ladigan 
oqova suvlar. 
3.
Tarkibida eruvchan organik moddalar bo„ladigan oqova suvlar. 
4.
Tarkibida eruvchan anorganik moddalar bo„ladigan oqova suvlar 
(elektrolitlar). 
Oqova suvlarni tozalash uchun quyidagi usullardan foydalaniladi: 
1.
Qattiq moddalarni ajratib olish yo„li bilan tozalash usuli yoki mexanik usul. 
2.
Fizik-kimyoviy tozalash usuli. 
3.
Kimyoviy tozalash usuli. 
4.
Biologik tozalash usuli. 
Tozalash usullarini qaysi biridan foydalanish maqbul ekanini tanlab olishdan 
avval oqova suv tahlil qilinadi: bunda suv tarkibidagi muallaq moddalar miqdori, 
uning tiniqligi va loyqaligi aniqlab olinadi. 
Oqova suvlar mexanik usulda tozalanganda ular tarkibidagi suvda 
erimaydigan mexanik aralashmalar, qattiq loysimon moddalar suvdan ajratib 
tozalanadi. Ushbu tozalash usulida tozalash qurilmalari sifatida filtrlar, 

---

tindirgichlar, neftushlagichlar, qumushlagichlar va turli xil to„rlardan 
foydalaniladi. 
Filtrlash usuli oqova suvlardagi mayda dispers qattiq yoki suyuq holdagi 
moddalarni ajratish uchun qo„llaniladi. Ularni tindirish usuli ilan tozalash qiyin. 
Ajratish teshik to„siqlar yordamida olib boriladi. 
To„siqlar suyuqlikni o„tkazib, dispers fazani ushlab qoladi. Jarayon suv 
ustunini gidrostatik bosimi ta‟sirida boradi, ya‟ni to„sik ustidagi yuqori bosim yoki 
to„siqdan keyingi vakuum bo„lishi lozim. 
Oqova suvlarni tozalashda quyidagi texnologik jarayonlardan foydalaniladi. 
1.1-rasmda oqava suvni tozalashning texnologik sxemasi va tozalanayotgan 
oqimlarning parametrlarini bosqima-bosqich nazorat qilish keltirilgan [10].