O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti magistratura bo‘limi

Tadqiqot mavzusi bo‘yicha adabiyotlar sharhi (tahlili).
Ma’lumki, tadqiqotchilarni dolzarb va xalqaro ahamiyatga ega bo‘lgan masalalar qiziqtiradi. Bolalar va o‘smirlarda o‘sish va rivojlanishni o‘rganish ham ana shunday dolzarbligini yo‘qotmaydigan, doim kun tartibida turadigan muammolardan biridir, desak mubolag‘a bo‘lmaydi.
Bu masala dunyo miqyosida ancha keng ko‘lamda o‘rganilgan. Xususan, Rossiya Federatsiyasi olimlaridan I.A.Kirillova, N.A.Matveyeva, L.A.Davidenko, A.A.Antonova, A.S.Kiseleva, N.I.Latishevskaya, M.A.Sherbakova, R.S.Manuyeva, A.A.Baranov, V.R.Kuchma, L.L.Lipanova, A.A.Pashin va boshqa ko‘plab tadqiqotchilar maktab o‘quvchilarining o‘sish va rivojlanish masalalari bilan shug‘ullanishgan [2.2; 2.6; 2.15; 2.27; 2.31; 3.3].
MDH mamlakatlari olimlaridan I.G.Pogorelova, G.Amgalan, V.S.Masyuk, I.M.Shabalina, F.A.Kochkorova, R.M.Atambayeva, S.A.Smetanina, V.M.Krupnova, E.I.Naumenko, R.R.Kildiyarova kabilarning ilmiy ishlarida o‘smirlar organizmining morfofunksional rivojlanishi masalalari tadqiq qilingan [2.18; 2.26; 2.30; 2.32; 2.37; 2.40].
Respublikamizda ham bu borada ancha ishlar qilinganini e’tirof etish lozim. Xususan R.T.Kamilova, Sh.T.Iskandarova, O.T.To‘xtayeva, A.D.Abdullayeva kabi tadqiqotchilarning ishlari muhim ahamiyatga ega. Biroq bolalarning, aynan maktab o‘quvchilarining jismoniy rivojlanishini o‘rganish yuzasidan olib borilgan ishlar bir nechta hudud bilan cheklanib qolgan [2.1; 2.4; 2.16; 2.17; 2.19; 2.35; 2.46; 2.56]. Shunga ko‘ra aytish mumkinki, O‘zbekiston Respublikasining barcha viloyatlaridagi shahar va qishloqlarda istiqomat qilayotgan bolalarning jismoniy rivojlanishini o‘rganish, turli hududlarda uning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlash, qolaversa, shu asosda tekshiriluvchilarning salomatlik darajasini aniqlash va tizimli tahlil qilsh aholi umumiy salomatligini yaxshilash va muhofaza qilishda ilmiy asos bo‘lib xizmat qiladi.
Tadqiqotda qo‘llanilgan metodikaning tavsifi. Tekshiriluvchilarda jismoniy rivojlanganlik darajasi bo‘y uzunligi, tana massasi, Ketle indeksi, Pine indeksi, Erisman indeksi va ko‘krak qafasi ekskursiyasi aniqlash usullari, ular organizminig funksional imkoniyatlarni Gench sinamasi, Shtange sinamasi, Rufe sinamasi, qon aylanish tizimining moslashish potensiali kabi ko‘rsatkichlarni aniqlash asosida o‘rganildi.