O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
Nasoslarning plunjerlari 
Chuqurlik nasoslarining plunjerlari butun tortilgan pо‘lat quvurlardan 
tayyorlanadi. Plunjerning uzunligi 1200 mm, diametriga bog‘liq holda devorining 
qalinligi 5 mm.dan 9,5 mm.gacha bо‘ladi. Plunjerning uchlarida klapanlarning 
uzatmalarini biriktirish uchun ichki rezbalar qirqiladi.
Plunjerning tashqi sirti yaxshi silliqlanadi, yYeyilishga va korroziyaga qarshi 
chidamligini oshirish uchun, xrom bilan qoplanadi, undan keyin esa polirovka qilinadi. 
Chuqurlik nasoslari ishlatish shartlariga muvofiq silliq sirtli plunjerlar, halqali va vintni 
ichki sirti ariqchali va plunjerlar rezina halqali zichlamalar bilan jamlanadi.
Tarkibida mexanik zarrachalar bо‘lmagan suyuqliklarni oluvchi nasoslarda, silliq 
tashqi sirtli plunjerlar qо‘llaniladi. Haydaladigan suyuqlikdagi qum, qum zarrachalari
plunjerlarning oralig‘iga va nasos silindrlariga kirib qolib, uni ishchi sirtlarini 
shikastlantiradi va nasoslarni muddatidan oldin ishdan chiqaradi.

---

147 
Bu turdagi murakkabliklarni bartaraf qilish uchun tashqi sirtida ariqcha bо‘lgan 
plunjerlar qо‘llaniladi. Bu ariqchalar qumlarni tutqich hisoblanadi, ariqqa ushlanib 
qolgan qumlar plunjerni yopishib qolish ehtimolligini kamaytiradi. Rezina zichmali 
plunjerlar nasoslarga о‘rnatiladi, tarkibida qum bо‘lmagan suyuqliklarni haydab 
chiqaradi.
Kon amaliyotida bunday nasoslar suv bosgan quduqlarni ishlatishda qо‘llaniladi. 
Rezina zichlamali plunjer tо‘rtta yо‘nilma halqali yassi pо‘lat korpusdan tashkil topgan 
bо‘ladi, mustahkam rezinali manjetlar bilan bekitilgan.
Ularda bittasi о‘z-о‘zini zichlaydi. U suyuqlikni bosimi ta’sirida silindrni 
quduqning devoriga qisadi. Qolgan manjetlar materiallarning elastikligi (tarangligi) 
hisobiga oraliqlarni bekitadi. Gummirli plunjerlarning qо‘llanilishi nasos silindrini 
soddalashtirish imkoniyatini beradi. Bunda plunjer va silindr oralig‘idagi masofaga 
kо‘ra talablar qо‘yiladi. Soddalashtirish uchun silindr vtulkasiz pо‘latli butunlay 
kuchaytirilgan quvurlardan tayyorlanadi.
Bunday holatda plunjer diametri 120 mm uzunligida bо‘ladi. Metall plunjerli 
nasoslarda plunjer va nasosning silindrlari oralig‘idagi masofa har xil tayyorlanadi.
Oraliqlar masofa kattaligiga bog‘liq holda, plunjerni silindrga о‘tqazish turiga
qarab uchta guruhga bо‘linadi :
1 guruh - oraliq masofasi 20-70 mm;
2 guruh -oraliq masofasi 70-120 mm;
3 guruh oraliq masofasi 120-170 mm;
1-chi guruhdagi nasoslar neft qovushqoqligi kichik bо‘lgan katta chuqurlikda 
osiladigan quduqlarga о‘rnatiladi.
Kо‘pgina quduqlar 2-guruhdagi nasoslar bilan jihozlanadi, har xil chuqurliklarga 
о‘rnatiladi. Qavushqoqli neftlarni qazib olishda va suvlangan quduqlarda 3-guruhdagi 
yani kuchsiz haydovchi plunjerli nasoslar qо‘llaniladi.