O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Angliyada siyosiy partiyalar. Liberallar partiyasining tuzilishi
1900 -yilda Londonda chiqarilgan maxsus konferensiya ishchi deputatlarini parlamentga saylash tashkil etmoq uchun ishchi vakillari qo’mitasini tuzdi. 1905 -yilda qo’mitaning nomi o’zgartirilib unga ishchilar Liberallar partiyasi deb nom berildi. Liberallar 1905-yil parlament saylovida 29 deputatni parlament a'zoligiga kiritdilar. Liberallar partiyasiga ta'sir kuchli bo`lgan va Askvit hukumatida moliya vaziri lavozimi egallagan Lloyd Jorjliberallar hukumatining ishchilarga oid siyosatni o`tkazilishining tashabbuskori edi. U liberalistlar partiyasining tuzilishini liberallar hukumatining hatosi deb hisobladi. Kambag`al o`qituvchi oilasida tug`ilgan tog`asi tomonidan tarbiyalangan Lloyd Jorj ingliz -burlar urushi xususida hukumat siyosatini tanqid qilib, mamlakatga tanilgan edi. 1907-yilda Lloyd Jorj byudjet loyihasini parlament tasdig`iga kiritdi. 1911 -yilda Askrit bu palatani ham byudjetini qabul ko’ndirdi. Qirol Eduard vafot etganligi va Georg V taxtga o’ttirganligi munosabati bilan 1910 yil mayida har ikkala partiya liberallar va konservatorlar o’zaro yarashdilar va kelishib ishlashga intildilar. 1910 -yil sentabrda yangi saylovlar bo’ldi, lekin saylovlar umumpalatadagi kuchlar nisbatini o’zgartirmadi. 1911 -yil mayida umumpalata parlamenti isloh qilish to`g`risidagi billni qabul qildi. Liberallar hukumati boshlig`i Askvid (1908-1916) lortlarning qarshiligini yengish uchun yuqori palatasida yangi qonunni yoqlab ko`pchilik ovoz berishini ta'minlaydigan maqsadda yangi lortlar tayinlash to’g`risida qiroldan rozilik oldi. Lordlar bu xavfni ko’rib chekinishga va islohat to`g`risidagi bitimnitasdiqlashga qaror qildi, shu bilan Bill qabul qilindi hamda Georg V uni imzoladi. Yangi qonun lordlar palatasining huquqlarini cheklab qo’ydi.
Irlandiyadagi siyosiy inqiroz
Liberallar o`z o`rinlari konservatorlarning yo`lini tutib, Irlandiyada shavqatsiz zulm siyosatini o’tkaza boshladi. Angliya hukumati Irlandiyani faqat agrar jamiyat holida saqlab qolish siyosatini o`tkazganligiga qaramay Irlandiyaning shimolidagi Olsterda sanoat rivojlana boshladi. Ishchilar harakati o’sdi, kasaba uyushmalari tuzildi. 1911 -yilda Irlandiya temiryo’lchilarining kata ish tashlashi yuz berdi. Bu ish tashlashga Irlandiyada transportchilarning katta 1908 -yilda tuzilgan kasaba uyushmasi boshchilik qildi. Dublin tramvaychilarning 1913 yilda ish tashlashlari ham shiddatli tus oldi . Irlandiya ishchilarining boshqa guruhlari hambu ish tashlashlarga qo’shildilar. Irlandiya burjuaziyasinig savdo sanoat doiralari manfaatini ko`zlovchi guruhi Irlandiyaning iqtisodiy mustahkamligini ta'minlashga qatarildi. Bir muncha kekin talablar qoyildi. Ushbu guruhning rahbari Griffit 1905-yili "Shin feyn" ("Biz o’zimiz") partiyasini tashkil etdi. Mustaqil Irlandiya parlamenti tuzish Irlandiyani iqtisodiy jihatdan darhol ozod qilish yuzasidan tashviqot boshlab yubordi. Feynchilar Angliyani "yon berishga" majbur etish uchun ingliz tovarlarini baykod qilish shiorini ko’tarib chiqdilar. Konservatorlar Irlandiyada yashovchi inglizlardan jangovor guruhlar tuza boshladilar. O`z navbatida Irlandiyaliklar mustaqillik uchun kurashga qo`zg`alib, qurollana boshladilar. Irlandiya fuqarolari urush arafasida turardi. 1914-yilning yozida irlandiyaliklar bilan inglizlar o`rtasida birinchi jang bo`ldi. Angliyada ish tashlash harakatining kuchayib ketganligi Irlandiyada fuqarolar urushi yaqinlashganligi Angliya-Germaniya munosabatlarining keskinlashuvi ularning hammasi Angliyada siyosiy inqiroz boshlanganligini ko’rsatadi.