O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

RUS - TURK URUSHI VA UNING OQIBATLARI
Turk qo'shinlarining slavyan xalqlari ustida zulmi Rossiya siyosatdonlariga bahona bo'lib. umshga tayyorgarlik boshlandi. Rossiya o'ziga ittifoqchi izladi. Avstriya-Vengriya betaraf bo'ldi. Buning cvaziga u Bosniya va Gyertseogovinani bosib olishi mumkin edi. 1877 yil Londonda buyuk davlatlar yig'ilib xristian ahoiisiga turkzulmi oshib boryotganidan unga qarshi ogohlantimvchi bitim to'zdilar. Turkiya bu bitimni pisand qilmadi 1877 yil 4 aprelda Rossiya urush e'lon qildi. Turkiya urushda yengildi. Sulton aybni parlamentga qo'ydi va uni tarqatdi yana sultonning mutloq hokimiyati tiklandi.
San-Stefano sulhiga ko'ra Bolgariya mustaqil bo'lib, alohida davlat sifatida to'zilishiga kelishildi. Ammo Angliya bunga qarshi chiqdi va qo'shimcha bitim to'zilib, u Kipr orolini va Egey dengizining nazoratini oldi.
1878 yili 13 iyulda Yevropa davlatlari Berlinda yig'ilib, bu bilimni qayta ko'rib chiqdilar. Bolgariya, Chyernogoriya, Syerbiya, Ruminiya mustaqil bo'ldiiar. Gyerlstgovina Avstriya-Vengriyaga berildi. Rossiya Ardagan, Kars, Botumi shaharlarini va katta tovon oldi.
XALQARO MUNOSABATLAR VA MILLIY HARAKAT
Bu urushi Turkiya iqtisodiyotiga katta ziyon keltirib, u yarim qaram davlat holiga tushib qoldi va Yevropa davlallarining kurash maydoniga aylandi. 1881 yil Fransiya Tunisni, Angliya 1882 yil Misrni bosib oldi. Fessaliya Gretsiyaga tegdi. Turkiya qarzga botib qoldi.
CHet ellik sarmoyadorlar Turkiyada katta qurilishlar qilish uchun ruxsat -konsessiyalar olishar edilar. Ayniqsa, nemislar bu sohada oldinga ketdilar. Ular 1888 yili Bog'dod temir yo'lini qurish uchun ruxsat oldi. Savdo, sanoat izdan chiqdi.
Abduhamid II davri Turkiya tarixida «zulm davri» deb nom olgan. U parlamentni tarqatib yuborgach, Konstitutsiya tarafdorlarini ham quvg'in qildi, ko'pini o'ldirib yubordi. Masalan, Nomiq Kamol 1888 yili surgunda o'ldi. Midxat poshsho Toif shahriga surgun qilinib yollangan qotil tomonidan o'Idirildi. Milliy zulm, ijtimoiy norozilik kuchaydi. 1889 yili Istanbul harbiy-tibbiyot bilim yurtining kursantlari AH Shafhatbey va Ahmad Rizobeylar tomonidan «Birlik va taraqqiyot» tashkiloti to'zildi. Parijda ularning «Mashvarat» gazetasi chop etilardi. Turk muhojirlari ular atrofiga to'plandilar. Tashkilotning sho'balari butun Turkiyada tarqaldi. Ularning dasturi Turkiyada Konstitutsiyaviy rejim o'rnatishdan iborat edi.
Sulton Abduhamid II 1897 yili tashkilol ustidan sud uyushtirdi. 13 kishi o'limga, 69 kishi katorgaga hukm qilindi. Keyinchalik bu harakatning omon qolgalari «Yosh turklar» deb ataldi va ular Turkiya tarixida katta iz qoldirdilar.