О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Ishlatilish sohasiga kо‟ra 
konstruksion va asbobsozlik pо‟latlariga bо‟linadi. 
Konstruksion pо‟latlar о‟z navbatida qurilish (0,3 
% 
gacha С) va mashinasozlik (
0,5 % 
gacha 
С) pо‟latlari deb turlanadi. Asbobsozlik pо‟latlari tarkibida 0,6 % dan kо‟proq miqdorda 
uglerod bо‟lib, ular kesish va о‟lchov asboblari, hamda shtamplar tayyorlash uchun ishlatiladi. 
-
Sifatiga kо‟ra 
uglerodli pо‟latlar quyidagicha turlanadi: 
-
Oddiy sifatli (S 
≤
0,06 % ; Р 
≤
0,04 % ) ; 
-
Sifatli ( S 
≤
0,04 % ; Р 
≤
0,04 %) ; 
-
Yuqori sifatli (S 
≤
0,03 % ; Р 
≤
0,03 %).
 
Yumshatilgan holatdagi strukturasiga 
qarab uglerodli pо‟latlar evtektoidgacha bо‟lgan 
(ferrit + perlit), evtektoid pо‟lati (perlit) va evtektoiddan keyingi (perlit + sementit) pо‟latlar 
turlariga bо‟linadi (19.1- rasm). 

---

 
12- rasm. Uglerodli pо‟latlarning mikrostrukturalari 
 
 
 
Oddiy sifatli uglerodli pо‟latlardan 
issiq holatda prokatlash yо‟li bilan turli prokatlar 
(balkalar, 
chiviq, 
shveller, 
burchakliklar, 
trubalar, 
listlar), 
pokovkalar, 
qurilish 
konstruktsiyalari, armatura va mashinalarning yengil sharoitda ishlaydigan detallari 
tayyorlanadi. 
Bu pо‟latlar ishlatilish sohasiga kо‟ra va kafolatlanadigan xossalariga qarab uchta 
guruhga bо‟linadi: 
A - mexanik xossalari kafolatlanadi; 
Б - kimyoviy tarkibi kafolatlanadi; 
В - mexanik xossalari va kimyoviy tarkibi kafolatlanadi. 
Bu guruhlarga quyidagi markali pо‟latlar kiradi
: