О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

FeO, SiO
2
, Al
2
O
3
, Fe
4
N
) shaklida uchraydi va sof holda mikronuqsonlar tо‟plangan 
joyda joylashadi (darz va g‟ovaklarda). Bu elementlar pо‟latning sovuq holda mo‟rtligini
oshiradi, zarbiy qovushoqligini pasaytiradi. 
 
Fosfor 
pо‟latning sovuq holatda mо‟rtligini oshiradi, plastikligi va zarbiy qovushoqligini 
kamaytiradi. Yuqori sifatli pо‟latlar tarkibida fosfor miqdori 0,03 % dan oshmasligi kerak. 
 
Marganes
pо‟latga kislorod va oltingugurtning zararli ta„sirini kamaytirish uchun 
qо‟shiladi. U pо‟latning puxtaligini oshiradi; Pо‟lat tarkibida 0,8 % gacha marganes bо‟lishi 
maqsadga muvofiqdir. 
 
Кremniy 
ham pо‟latni kisloroddan tozalaydi, uning puxtaligini oshiradi, u ferritda tо‟liq 
eriydi va alohida struktura sifatida kuzatilmaydi. Odatda, pо‟lat tarkibida 0,5 % gacha kremniy 
bо‟ladi. 
Uglerodli pо’latlarning turlanishi va markalanishi
Ро‟latlar ishlab chiqarish usuliga, kimyoviy tarkibiga, qо‟llanilish sohasiga, 
qaytarilganlik darajasiga va strukturasiga kо‟ra turlanadi. 
 
Ishlab chiqarish 
usullariga kо‟ra pо‟latlar marten, kislorod-konvertor, bessemer, tomas 
va elektr pо‟latlariga bо‟linadi. 
 
Qaytarilganlik darajasiga kо‟ra 
pо‟latlar turg‟un, qaynamaydigan (spokoyniye),
qaynaydigan (kipyashiye) va oraliq (poluspokoyniye) pо‟latlariga bо‟linadi. 
 
Kimyoviy tarkibiga kо‟ra 
kam uglerodli (0,3 % gacha), о‟rtacha uglerodli (0,4...0,6 % C) 
va kо‟p uglerodli (0,6 % dan ko‟p С ) turlariga bо‟linadi.