О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

 
Metallarni kiryalash 

Zagovotkalarni o‟lchami zagovotkaning ko‟ndalang kesimidan kichik teshikli asbob 
(kirya) ko‟zidan tortib o‟zatish jarayoni 
kiryalash 
deyiladi. 
Kiryalashda zagavotkaning ko‟ndalang kesimi kichrayib, uzunligi esa ortadi. Olingan 
buyum uzunligi
l 
ning zagavotka uzunligi 
l
o
ga nisbati uzayishi koeffisienti deb ataladi: 
Bu koeffisentining qiymati dastlabki va oxirgi o‟tishlarda 1,15 

1,25 oralig‟ida olinadi.
Kiryalash metallar sovuqligida ancha katta kuch bilan olib borilishi tufayli puxtalanadi. 
Shu sababli bir necha o‟tishda ishlov berganda uzilmasligi uchun metallar yumshatiladi. 
Kiryalash asbobi konstruksiyasiga ko‟ra rostlanmaydigan yaxlit, rostlandigan yig‟ma va 
rolikli rostlanadigan bo‟ladi. 
Kiryalashda olinadigan buyumning materialiga va xarakteriga ko‟ra kiryalar 
ch‟oyandan, asbobsozlik po‟latlaridan, qattiq qotishmalardan va olmoslardan yasladi. 
Kiryaning asosiy qismi kiryalovchi ko‟zi (matritsasi) boi‟lib, uning ish teshigi 
ko‟ndalang o‟lchami kichrayib boradi. Agar kirya bir ko‟zli bo‟lsa, uni 
filera
, bir necha ko‟zli 
bo‟lsa, 
kiryalash dastasi
deb yuritiladi. 
Metallarni kiryalash uchun foydalaniladigan uskunalar 
kiryalash stanlari
deb ataladi. 
Kiryalash stanlari tuzilshiga ko‟ra ikki guruhga ajratiladi.
a) tortuvchi qurilmalari to‟g‟ri chiziq bo‟ylab harakat qiladigan stanlar (zanjirli, reykali, 
vintli); 

---

b) ishlanadigan zagotovkani barabanga o‟rovchi stanlar (barabanli). 
Birinchi guruh stanlaridan uzunligi 6-10 m li chiviqlar, turli profillar va trubalar olishda 
foydalanilsa, ikkinchi guruh stanlaridan simlar, ingichka trubalar olishda foydalaniladi.