О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

 
Pо’latlarni sianlash 
Pо‟lat detallarnig yuzasini bir vaqtning о‟zida uglerod va azotga tо‟yintirish jarayoni 
sianlash
 
deb ataladi. Qattiq, suyuq va gaz muhitida sianlash usullari mavjud. Sianlangan 
yuzaning qalinligi, odatda, 0,1…0,2 mm ga yetadi. Sianlash natijasida detallarning yuza 
qattiqligi va ishqalanib yemirilishi chidamliligi, hamda korroziyabardoshligi ortadi. Ayniqsa, 
mayda va о‟rtacha detallar (shesternya, porshen barmoqlari, vallar va boshqalar) ni sianlash 
yuqori samara beradi.
Suyuq mug‟itda sianlash usuli keng tarqalgan.
Tarkibi 50%NaCN, 3,5%BaCl
2
, 15%NaCl tuzlardan iborat aralashma 500…600 
0
C 
gacha qizdirilganda uglerod va azot atomlari hosil qilib parchalanadi, ana shu faol atomlar detal 
yuzasiga singadi.
Tezkesar pо‟latdan tayyorlangan asboblarni puxtalash uchun 25…40%NaCN, 
20…45%Na
2
CO
3
va 10…20%NaCl tarkibli aralashma muhitida 500…600 
0
C da 5…30 daqiqa 
davomida ishlov berilsa, detal yuzasining 0,02…0,04 mm qalinligi sianlanadi. 
Tarkibida 0,4 % gacha uglerodi bо‟lgan uglerodli va maxsus pо‟latlarga 6…10%NaCN, 
80…84%BaCl
2
, 10% gacha NaCl tarkibli tuzlar aralashmasida 800…950
0
C haroratda, 1…6 
soat davomida ishlov berilsa, 0,5…1,5 mm yuza qatlam uglerod va azotga tо‟yinadi.
Bunday yuqori haroratda sianlangan detallar toblanib, sо‟ngra past haroratda 
bо‟shatiladi, yuza qattiqligi 58…62 НRC ga yetadi. 
Gaz muhitida sianlash (nitrotsementatsiya) jarayoni 850…900 
0
C haroratda, tarkibida 
uglerod va azot bо‟lgan gazlar (masalan, 70...80% tabiiy gaz va 20...30% ammiak) muhitida 
olib boriladi. 0,25...1 mm qatlam olish uchun 2...10 soat vaqt sarflanadi. 
Nitrosementitlangan detal bevosita pechda toblanib, 160…180 
0
C da bо‟shatiladi. 
Bo‟shatilgan yuzaning qattiqligi 58-62 HRC ga yetadi. Bu jarayon murakkab shaklli, tob 
tashlashga moyil bо‟lgan detallar (shesternyalar) uchun qо‟llanilganda samara beradi. 

---