O‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Gidravlik qarshilik koeffitsiyentilarini aniqlash uchun ifodalar 
Quvurlarning 
shartli diametri, 
(mm) 
4
Re
3164
,
0


 
ifoda bo‘yich Re da 
(gacha) 
Re qiymatlarida 
(yuqori) 
Ifodalar 
Butun tortilgan quvurlar uchun 
300 
18000 
18000 
Re
7
,
1
0147
,
0



 
400 
35000 
35000 
Re
7
,
1
0140
,
0



 
Payvandlangan quvurlar uchun 
400 
56000 
56000 
Re
7
,
1
0134
,
0




---

17 
500 
73000 
73000 
Re
7
,
1
0130
,
0



800 
110000 
110000 
Re
7
,
1
0123
,
0



1000 
120000 
120000 
Re
7
,
1
0121
,
0



1200 
125000 
125000 
Re
7
,
1
0120
,
0



1400 
130000 
13000 
Re
7
,
1
0119
,
0



 
4. Quvurning gidravlik nishabligi (i) aniqlanadi. Gidravlik nishablik suyuqlikning 
quvuridagi ishqalanishi natijasifda yo‘qotilgan bosimini quvurning uzunlik birligiga bo‘lgan 
nisbatiga teng: 
L
h
i
ish q

yoki
g
d
i
2
2




, 
bunda 
h
ishq
– 
iL
- gidravlik nishablik chizig‘i (bosim kamayish chizig‘i)ni chizma tasviri 2- 
rasmda keltirilgan. 
2-rasm. 
Quvurning gidravlik nishablik chizig’i. 
Bunda: H
1
va H
2
quvurning boshlang‘ich va oxirgi nuqtalaridagi bosim ko‘rsatkichlariga to‘g‘ri 
keladi. 
5. Suyuqlikning quvuridagi oqish tezligi (ω) quyidagi ifoda orqali aniqlanadi. 

---

18 
2
4
D
q
F
q
sek
sek





bunda: 
q
sek
- bir sekundda haydalayotgan suyuqlik miqdori (m
3
/s) 
6. Umumiy bosimning quvur uzunligi boyicha yo‘qolishi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi. 
H= h
ishq
 +∑ h
m
 +Δz. 
Bunda: ∑
h
m
– mahalliy qarshiliklarda yo‘qolgan bosimlarning umumiy yig‘indisi; Δz- quvur 
trassasi boshlang‘ich va oxirgi nuqtalarning joylashish balandliklari o‘rtasidagi farqni 
ko‘rsatuvchi belgi. 
Mahalliy qarshilikda bosimning yo‘qolishi quyidagi ifoda boyicha hisoblanadi. 
h
m
= ξφ 
g
2
2

Bunda:ξ-mahalliy qarshilik koeffisiyenti. Uning qiymati mahalliy qarshilikning turiga 0,1 dan
3.5 gacha o‘zgaradi. 
Φ- to‘ldirish koeffisiyenti (turbulent rejim uchun φ- l; laminar rejim uchun uning qiymati Re va 
ξ larni ifodalovchi grafik boyicha aniqlanadi. (3-rasmga qarang) 
3-rasm. 
Laminar rejim uchun 

-koeffitsiyenti qiymatlarining grafigi. 
7. Nasos stansiyalarining asosiy jihozlari tanlanib, ularning sonini aniqlash va joylashtirish 
hisoblari amalga oshiriladi. 
Magistral neft va neft mahsulotlari quvurlari nasos stansiyalarining asosiy jihozlariga 

---

19 
nasoslar va ularni harakatga lektiruvchi elektrodvigatellar kiradi. 
Nasos stansiyalar uchun asosan markazdan qochma kuchli nasoslar qabul qilinib, 
ularning turi (tipi) o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ko‘ra kataloglardan tanlab olinadi. 
Nasos stansiyalar soni umumiy ko‘rinishda quyidagi ifoda boyicha aniqlanadi. 
st
N
z
il
n



Bunda: 
l
- quvur uzunligi, agar dovon nuqtasi bo‘lsa, shungacha bo‘lgan masofa (km); 
N
st
- 
stansiyada hosil qilinayotgan bosim (m). 
Qo‘shimcha bosimni talab etuvchi markazdan qochirma nasoslar bilan jihozlanganda va 
stansiya kommunikatsiyalaridagi bosim yo‘qolishini hisobga olgan holatda stansiyalar soni 
quyidagi ifoda boyicha hisoblanadi: 
h
H
z
il
n
x





Bunda: 
H
- quvuridagi hisobli bosim (m); Δ
h
- qo‘shimcha bosim (m). 
Quvur boshidan dovon nuqtasigacha bo‘lgan masofa yoki ikki nasos stansiyasi orasidagi 
masofa hisobli quvur uzunligi deyiladi.