O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

Talabalar bilimini mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1. Litosfera haqida nimalarni bilasiz va u Yer po’stidan qanday farq qiladi? 
2. Yerning ichki tuzilishi, issiqlik manbai haqida gapirib bering. 
3. Materik tur yer po’stining okean tur yer po’stidan farqi nimalardan iborat? 
4. Astenosfera nima va uning xarakterli xususiyatlari nimalardan iborat? 
5. Yer po’stini hosil qilgan jinslarning geografik tarqalishi va uning sabablarini karta 
yordamida aniqlang. 
6. Yerning tashqi va ichki qobiqlarining o’zaro ta’siri natijasi nimalarda namoyon bo’ladi?
 
10
-MAVZU: GEOXRONOLOGIK JADVAL. PLATFORMALAR, 
GEOSINKLINALLAR. ASOSIY TOG’ HOSIL BO’LISH BOSQICHLARI 
Reja: 
1. Yer po’sti tuzilishining asosiy xususiyatlari. 
2. Geoxronologik jadval. 
 
3. Asosiy tog’ hosil bo’lish bosqichlari 
Tayanch iboralar: 
Geosinklinal, platforma, qalqon, rift, plita, tog’ hosil bo’lish 
bosqichlari, eona, era, davr, geoxronolgik jadval, arxey, paroterazoy, poleazoy,mezazoy , 
kaynazoy. 
1. Yer po’sti tuzilishining asosiy xususiyatlari. 
Yer po’sti murakkab tuzilishi ega, u 
asosan geosinklinallardan, platformalardan, rift zonalaridan va aylanasimon tuzilmalaridan 
iborat. 
XX asrning boshllarida nemis geografi Al’fred Vegener va amerikalik olim F.V. Teylor
bir-biridan behabar holda materiklar dreyfi g’oyasini ilgari suradi. Vegener fikricha, 
qachonlardir Yer bitta yirik va yagona Pangeya quruqligi bo’lgan. Keyinchalik karbon 
davridadan (250 mln.yildan keyin) to to’rtlamchi davrgacha (2.5 mln. yil avval) quruqlik 
ikkiga ajralib, shimoliy qismida Lavraziya, janubiy qismida Gondvana materiklari ajralib 
chiqqan
35
(4-расм).
34
V.Ettwein and M. Maslin. «Physical geography: fundamentals of the physical environment». 2003, 28-
бет (mazmun-mohiyatidan foydalanildi). 
35
V.Ettwein and M. Maslin. «Physical geography: fundamentals of the physical environment». 2003, 9-
10-бет (mazmun-mohiyatidan foydalanildi). 

---

37