O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

 
Laboratoriya mashg’ulotining jihozlash
:
Dunyoning tabiiy kartasi, havo haroratini 
o’lchaydigan muddatli termometr, maksimal va minimal termometr, tuproq termometri.
Laboratoriya mashg’ulotinida qo’llaniladigan texnologiya
: An’anaviy o’qitish 
texnologiyasi, kichik guruhlarda o’qitish metodi. 
Laboratoriya mashg’ulotining borishi
: 
I.Tashkiliy qism.
II.Talabalarning mashg’ulot mavzusi, maqsadi, borishi va mustaqil bajariladigan o’quv 
topshiriqlari bilan tanishtirish. 
III. Yangi mavzuni o’rganish. 
a) Talabalrni kichik guruhlarga ajratib, guruhlar tomonidan belgilangan va o’quv topshiriqlarini 
mustaqil ravishda, sifatli bajarishga erishish. 
b) o’quv materialini yahlit xolda qayta ishlab chiqilishini amalga oshirish. 
IV. Yangi mavzu yuzasidan kichik guruhlar o’rtasida savol-javob, o’quv bahsi, munozaralar 
tashkil etish.
Laboratoriya mashg’uloti rejasi: 
1.Quyosh radiatsiyasining sutkalik va yil davomida o’zgarishi. 
2. Turli geografik kengliklarda Quyosh radiatsiyasining o’zgarishi. 
3. Yer yuzasi va atmosferaning issiqlik tarqatishi. 
Laboratoriya mashg’uloti topshiriqlari: 

---

183 
1. Nima sababdan Quyosh radiatsiyasining intensivligi nurning tushish burchagiga bog’liq? 
Sabablarini aniqlang va javobingizni izohlang. 
2. Dunyo tabiiy geografik atlasidan foydalanib yillik jami radiatsiya kkal/sm
2
kartasini chizing. 
3. Albedo deb nimaga aytiladi. Adabiyotlardan foydalanib turli xil yuzalarda albedo miqdori
jadvalini tuzing. (1-jadval). 
4. Atmosferaning issiqlik balansi sxemasini al’bomga cnizing va uni tahlil qiling. Yerning 
al’bedosi nechaga teng. 
5. 4- jadval ma’lumotlaridanfoydalanib havo absalyut toza bo’lgan sharoitda Yer yuzida yillik 
Quyosh radiatsiyasining taqsimlanishi grafigini tuzing. 
6. 5- jadval ma’lumotlaridan foydalanib sutkalik yalpi Quyosh radiatsiya miqdorining yil 
davomida o’zgarishi grafigini tuzing. 
7. Atmosfera yuzasining har bir kvadrat kilometr maydoniga yil davomida o’rta hisobda 2,6 x 
10
15
kal energiya oladi. Shuncha miqdordagi energiya olish uchun 400000 t toshko’mir yoqish 
lozim bolsa, 50 km
2
maydonga yil davomida o’rta hisobda qancha kal energiya tushishi va ushbu 
miqdordagi energiyani olish uchun qancha yoqilg’I yoqish lozimligini hisoblang. 
1-jadval