O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

Yer sharining asosiy zonal tuproq – o’simlik majmualarining biologik maxsuldorligi 
№ 
Tuproq – o’simlik formatsiyalarining turlari 
Fitomssa ts/ga 
1 
Qutb cho’llari 
50 
2 
Gleey tuproqli tundra 
280 
3 
Gleey – podzol tuproqli shimoliy tayga 
1500 
4 
Podzol tuproqli markaziy tayga 
2600 
5 
Chimli - podzol tuproqli janubiy tayga 
3000 
6 
Kulrang o’rmon tuproqli keng bargli o’rmonlar 
3700 
7 
Qo’ng’ir o’rmon tuproqli keng bargli o’rmonlar 
4000 
8 
Qo’ng’ir – bo’z tuproqli cho’llar 
45 
9 
Qizil va sariq tuproqli keng bargli o’rmonlar 
4500 
10 
Bo’z tuproqli cho’llar 
20 
11 
Qizil ferralit tuproqli doimiy nam tropik o’rmonlar 
6500 
12 
Amazonka xavzasi nam tropik o’rmonlari 
10000 
13 
Tropik mintaqaning cho’llari 
15 
14 
Dengizbo’yi mangra o’rmonlari 
1200 

---

103 
Nurash po’stining qalinligi odatda 30 – 60 m, ba’zan 200 m.gacha yetadi. Tog’lar va 
baland teksliklarda nurash po’sti sidirg’a bo’lmay, faqat pastqam joylardagina uchraydi. 
Nurash po’sti barcha geologik davrlarda hosil bo’lgan. Nurash tezligi, uning kimyoviy 
xususiyatlari va qalinligi bir qator geologik, geografik va biologik omillarga bog’liq. Nurash 
po’stining xususiyatlari ham asosiy geografik qonuniyat-geografik zonallik qonuniyatiga 
bo’ysungan holda shakllanadi, uni 6- jadval tahlilidan ko’rish mumkin. 
Nurash po’stining eng yuqori qismi tuproq qoplamidan iborat. Tuproq o’ziga xos tabiat 
mahsuli bo’lib, u hosildorlik xususiyatiga ega, ya’ni o’simliklar hosil berishi uchun ularni kerakli 
ozuqa moddalar va namlik bilan ta’minlab turuvchi qatlam hisoblanadi. Tuproqda ko’plab har xil 
organizmlar, bakteriyalar, tuproq mikrofaunasi, zamburug’lar, o’simliklarning tomirlari 
joylashgan, ba’zi bir jonivorlar istiqomat qiladi. Tuproq hosil bo’lgan tog’ jinslari tuproq ona 
jinsi deyiladi. Tuproq hosil bo’lish jarayoniga tog’ jinslaridan tashqari iqlim, relyef, o’simliklar 
va hayvonot dunyosi katta ta’sir ko’rsatadi. Tuproq qonuniy ravishda joylashgan qatlamlardan 
iborat murakkab tuzilishga ega.