O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

179 
O‘ZBEK TILI 
FANIDAN TEST SAVOLLARI 
 
1. Hujjatlar tuzilishiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? 
a)
Ichki va tashqi hujjatlar 
b)
Sodda va murakkab hujjatlar 
c)
Namunaviy va qolipli hujjatlar 
d)
Rasmiy va shaxsiy hujjatlar 
2. Tashkiliy hujjatlarga qaysi hujjatlar kiradi ? 
a)
Buyruq, buyruqdan ko‘chirma, ko‘rsatma, farmoyish 
b)
Ariza, bayonnoma, bildirishnoma, dalolatnoma 
c)
Guvohnoma, yo‘riqnoma, nizom , ustav, shartnoma 
d)
Adres, taklifnoma , telegramma, xatlar 
3. Qaysi uslub uchun frazeologik birikma ishlatilishi xos emas ? 
a)
Ilmiy va badiiy 
b)
Badiiy va rasmiy 
c)
Ilmiy va rasmiy 
d)
So‘zlashuv va ilmiy 
4. Adabiy meyorning qanday ko‘rinishi mavjud ? 
a)
Og‘zaki va yozma 
b)
Imloviy 
c)
Uslubiy 
d)
Fonetik 
5. Hujjat matni qanday talablar asosida ko‘riladi ? 
a)
Xolislik, aniqlik 
b)
Ixchamlik, lo‘ndalik 
c)
Mazmuniy to‘liqlik 
d)
Barcha javoblar to‘g‘ri 
6. Adabiy normaning qanday ko‘rinishlari mavjud ? 
a)
Og‘zaki va yozma 
b)
Dialektal norma 
c)
Jargonlar normasi 
d)
Uzus 
7.Qaysi uslubda atamalar kamroq qo‘llaniladi ? 
a)
Ommabop uslubda 
b)
Ilmiy – ommabop uslubda 
c)
Badiiy uslubda 
d)
Rasmiy uslubda 
8. Qaysi uslubda qo‘shma gaplar faol qo‘llanadi ? 
a)
Ilmiy uslubda 
b)
Rasmiy uslubda 
c)
Ommabop uslubda 
d)
Badiiy uslubda 
9. Fanning vazifasi- odamlarga xizmat. Bu fikrlar kimga tegishli? 

---

180 
a)
Jomiy 
b)
Navoiy 
c)
Rudakiy 
d)
Tolstoy 
10. So‘zlashuv uslubi nechaga bo‘linadi va qaysilari ? 
a)
2 ga og‘zaki va adabiy so‘zlashuv uslubi 
b)
2 ga rasmiy va ilmiy uslub 
c)
2 ga og‘zaki va ilmiy uslub 
d)
2 ga adabiy va rasmiy uslub 
11. Ma’lumot – axborot hujjati Bayonnoma nechta asosiy zaruriy qismdan iborat? 
a)
9 ta 
b)
11 ta 
c)
8 ta 
d)
12 ta 
12. Rasmiy uslubda qanday matnlar tuziladi ? 
a)
E’lonlar, she’rlar, romanlar 
b)
Qarorlar, idora hujjatlari, dostonlar 
c)
Hujjatlar, ish yuritish qog‘ozlari 
d)
E’lonlar, qarorlar, qonunlar 
13. Quyidagi matn qaysi uslubga mansub ? 
Men dunyoga kelgan kundanoq 
Vatanim deb seni uyg‘ondim . 
Odam baxti birgina senda 
Bo‘lurida mukammal qondim. 
a)
So‘zlashuv uslubi 
b)
Rasmiy uslub 
c)
Badiiy uslub 
d)
Publisistik uslub 
14. Ilmiy uslubga xos hususiyat ? 
a)
So‘z va atamalarni ko‘proq qo‘llash 
b)
Ko‘chma ma’noli so‘zlarni qo‘llash 
c)
Eskirgan so‘zlarni qo‘llash 
d)
Neologizmlarni qo‘llash 
15. Ma’lumot – axborot hujjatlaridan Dalolatnoma nechta zaruriy qismdan iborat ? 
a)
10 ta 
b)
9 ta 
c)
12 ta 
d)
11 ta 
16. Badiiy uslubga xos xususiyat qaysi javobda berilgan ? 
a)
Tasviriy vositalarni qo‘llamaslik 
b)
Badiiylik, atamalarni qo‘llash 
c)
Soddaik , tantanavorlik 
d)
Obrazlilik , estetik ta’sir etish vazifasi 
17. Qonun matnlari, farmonlar, buyruqlar, ariza… kabi hujjatlar qaysi uslubda yoziladi ? 

---

181 
a)
Badiiy uslubda 
b)
So‘zlashuv uslubda 
c)
Ilmiy uslubda 
d)
Rasmiy uslubda 
18. Berilgan matndagi o‘xshatishlarni aniqlang : 
Okoplardan yov chiqadi 
Och bo‘riday uvlashib. 
Orqasidan ajal quvgan 
Tentaklarday kulishib. 
a)
Ajal quvgan 
b)
Och bo‘riday, ajal quvgan tentaklarday 
c)
Tentaklarday 
d)
Ajal quvgan tentaklarday 
19. Ma’muriy – boshqaruv faoliyatida xizmat mavqeiga ko‘ra hujjatlar qanday guruhlarga 
bo‘linadi ? 
a)
tashkiliy , farmoyish hujjatlar 
b)
ma’lumot – axborot hujjatlari 
c)
xizmat yozishmalari 
d)
barcha javoblar to‘g‘ri 
20. So‘zni ko‘p so‘zlamay, sizlab ayt, oz-oz, 
Tuman so‘z tuginin shu bir so‘zda yoz. misralari kimga tegishli ? 
a)
Xisrav Dehlaviy 
b)
Navoiy 
c)
Yusuf Hos Hojib 
d)
Bobur 
21. Farmoyish hujjatlar guruhiga qanday hujjatlar kiradi ? 
a)
Guvohnoma, Yo‘riqnoma, Dalolatnoma 
b)
Buyruq, Ko‘rsatma, Farmoyish 
c)
Farmoyish, Ariza, Bayonnoma 
d)
Hisobot, Buyruq, Dalolatnoma 
22. Ma’lumot – axborot hujjatlar guruhiga qaysi hujjatlar kiradi? 
a)
Ariza, Bayonnoma, Bildirishnoma, Dalolatnoma 
b)
Guvohnoma, Hisobot, Tilxat, Buyruq 
c)
Ma’lumotnoma, Shartnoma, E’lon, Vasiyatnoma 
d)
E’lon, Hisobot, Buyruq, Ariza 
23. “So‘zchi holing boqma,boq so‘z holini, 
Ko‘rma kim der ani, ko‘rgilkim, ne der. 
a)
Xorazmiy 
b)
Bobur 
c)
Farobiy 
d)
Navoiy 
24. “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun qachon qabul 
qilingan? 
a)
1992-yil 3-mart 
b)
1989-yil 21-oktabr 

---

182 
c)
1993-yil 2-sentabr 
d)
1993-yil 6-may 
25.Turkiy o‘zbek tilning rivojida kimning hissasi katta? 
a)
Alisher Navoiy 
b)
Amir Temur 
c)
Ahmad Yassaviy 
d)
Zaxiriddin Muxammad Bobur 
26. Yusuf Xos Hojib qaysi asarning muallifi? 
a)
Qutadg‘u bilig 
b)
Hibbatul haqoyiq 
c)
Devonu lug‘atit turk 
d)
Xamsa 
27.O‘zbek tili qaysi tillar oilasiga kiradi? 
a)
Oltoy tillar oilasining turkiy turkumiga 
b)
Hind-yevropa tillari oilasining eron turkumiga 
c)
Hind-yevropa tillari oilasining slavyan tillari turkumiga 
d)
Oltoy tillar oilasining eron turkumiga 
28. Matn nima ? 
a)
Gap 
b)
So‘z 
c)
Tinish belgilari 
d)
Bir yoki bir necha sintaktik birliklardan tashkil topgan nutqiy butunlik 
29. Ma’lumot-axborot hujjatlardan Ariza nechta zaruriy qismdan iborat ? 
a)
9 ta 
b)
11 ta 
c)
7 ta 
d)
10 ta 
30. Rasmiy ishonchnomaning nechta zaruriy qismdan iborat ? 
a) 9 ta 
b) 11 ta 
c) 8 ta 
d) 10 ta 
31. «Annotatsiya» so‘zining ma’nosi nima? 
а) Kisqacha ta’rif
b) Xarakteristika
c) Bilim 
d)Xabar, ma’lumot 
32) Annotatsiya janrida muayyan asar kimlarga mo‘ljallanganligi aniqlanadimi? 
a) Aniklanmaydi 
b) Bu savol ahamiyatli emas 
c)Albatta, aniqlanadi 
d) Fakat muayyan asarga xarakteristika beriladi
33) «Maqola» so‘zining ma’nosi nima? 

---

183 
a) Tahlil 
b)Hajmi uncha katta bo‘lmagan ilmiy asar 
c) Xabar 
d) Ilm 
34) Maqola bajarayotgan vazifasiga qarab qanday xarakterlar kasb etadi? 
a) Ilmiy xarakter kasb etadi 
b) Publitsistik kasb etadi 
c) Nazariy kasb etadi 
d) Publitsistik, problematik, nazariy, tanqidiy, ilmiy, metodik xarakter kasb etadi 
35) 
Ilmiy maqola klassik namunasining hajmi necha sahifa bo‘ladi? 
a) 3-4 bet 
b) 4-5 bet 
c) 5-6 bet 
d) 7-9 bet 
36) 
Ilmiy maqolada muallifning ismi-sharifi,maqolaning nomi, o‘quv yurti (ilmiy tashkilot 
yoki ishlab chiqarish korxonasi) nomlanishi qayd etiladimi? 
a) qayd etilmaydi 
b )savolda qo‘yilgan barcha talablar qayd etiladi 
c) Ilmiy tashkilotning nomlanishi qayd etiladi 
d) maqolaning nomi bo‘lsa basYE)
37) “Ilm”so‘zi qaysi til atamasi va uning lug‘aviy ma’nosi nima?
a) Forscha so‘z, bilim 
b) Turkcha so‘z, ma’lumotlar 
c) O‘zbekcha so‘z, tajribalar yig‘indisi 
d)Arabcha so‘z, kishining o‘qish o‘rganish va hayotiy tajribasi orqali orttirilgan bilimi 
38) “Ma’ruza” so‘zining ma’nosi? 
a) Axborot 
b) Hisobot 
c)Biror mavzuda ko‘pchilik oldida so‘zlangan nutq, doklad 
d) Tezisning bir ko‘rinishi 
39) Ilmiy ma’ruza uchun qancha vaqt ajratiladi. 
a) 4-5 minut
b) 5-6 minut 
c) 7-8 minut
D) 9-10 minut 
40) Ilmiy axborot nima? 
a) Hisobot 
b) Ma’ruza
c)Muayyan sohadagi eng yangi yutuq va xulosalarning ilmiy daragi 
d) Ma’lumot
41) Ilmiy axborot uchun qancha vaqt ajratiladi? 
a) 10-15 minut 
b) 10-20 minut 

---

184 
c) 8-9 minut
d) 5-7 minut 
42) “Tezis”so‘zining ma’nosi nima va uning matni hajmi qanchagacha bo‘ladi? 
a) grekcha so‘z, tasdiqlayman,2 betgacha 
b) forscha so‘z, ma’lum kilaman, 4 betgacha 
c) ruscha so‘z, axborot, 3 betgacha
d) farangcha so‘z, xabar beraman, 2 betgacha 
43) «Taqriz» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi? 
a) Arabcha so‘z, «bayon qilish, so‘zlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi 
b) Tojikcha so‘z, «asarning qimmatini belgilash»;
c) Forscha so‘z, «asarni tahlil etish»;
d) Forscha - tojikcha so‘z, «asarning o‘rnini aniqlash»; 
44) 
Referatda yagona fikr xukmronlik qiladimi yoki fikrlar majmui beriladimi?
a) Fikrlar majmui beriladi 
b) Kamida 5 ta fikr aytiladi 
c)Yagona fikr hukmronlik qiladi va u to‘liq isbot etiladi 
d) Fakatgina tanqidiy fikr beriladi 
45) «Referat» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi? 
a) Arabcha so‘z, «bayon qilish, so‘zlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi. 
b)lotincha so‘z, «ma’ruza qilaman, ma’lum qilaman»
c) Forscha so‘z, «asarni tahlil etish»;
d) Forscha - tojikcha so‘z, «asarning o‘rnini aniqlash»; 
46) Izohli lug‘at – bu alifbo tartibda qurilgan butun bir dunyo… Barcha kitoblar lug‘atda 
joylashtirilganday… Faqat ularni ajratib ola bilish lozim.
Lug‘atlar haqida aytilgan ushbu jumlalar muallifi kim? 
a) Eriyest Renan 
b)Anotol Frans 
C) V.I. Dal 
d) Emil Zolya 
47) Birinchi bo‘lib “izoh” atamasi qaysi lug‘atshunos olim lug‘atida qo‘llanilgan? 
a)V.I. Dal 
b) Emil Zolya 
c) Eriyest Renan 
d) Karl Linney 
48) XVII asrning yarmiga kelib Yevropada lug‘atlarga munosabat o‘zgarishining sabablarini 
belgilang. 
a) Fanlar Akademiyasi, bilimlar Akademiyasi tuzila boshlaganligi 
b)Ayrim matnlarda uchragan qiyin so‘z va so‘z birikmalarini izohlashga urinish 
c) O‘z ona tillarini bilishga bo‘lgan qiziqish 
d) barcha javoblar to‘g‘ri 
49. Fransuz akademiyasi qachon va kim tomonidan tuzilgan? 

---

185 
a) 1582-yil, V.I.Dal tomonidan 
b) 1712-yil, Karl Linney 
c)1635-yil Kardinal Rеshеl’е 
d) To‘g‘ri javob yo‘q 
50. Ispan akademiyasida nashr etilgan lug‘atni belgilang. 
A “E’tiborlilar lug‘ati” 
b) “Izohli lug‘at” 
c) “Chet tilidan kirgan so‘zlar lug‘ati” 
d) “Chastotali lug‘at” 
51. 1902-yilda Varshavada nashr etilgan lug‘atni belgilang. 
a)7 tilli “Ruscha – fransuzcha – nemischa – tibetcha – mo‘g‘ulcha – uyg‘urcha – xitoycha 
lug‘at”
b) 2 tilli “Ruscha – o‘zbekcha qisqacha botanika terminlari lug‘ati” 
c) “Yozuv yodgorliklari asosida qadimgi rus tilining lug‘ati” 
d) “Turkcha – tatarcha qiyosiy lug‘at” 
52. Terminologik lug‘atlar qatorini belgilang. 
a) “Ruscha – o‘zbekcha matematik terminlar so‘zligi”, “Turk tillari lug‘ati” 
b)“Ruscha – o‘zbekcha fizik terminlar lug‘ati”, “Ruscha – o‘zbekcha – qisqacha botanika 
terminlari lug‘ati” 
c) “Ruscha – o‘zbekcha matematik terminlar lug‘ati”, “Chet tilidan kirgan so‘zlar lug‘ati” 
d) Barcha javoblar to‘g‘ri 
53. Istiqloldan so‘ng yaratilgan “O‘zbek milliy ensiklopediyasi” necha jilddan iborat va 
O‘zMEning I – XI jildlarida taxminan qancha maqola berilgan? 
a)12 jild, 50 ming maqola 
b) 14 jild, 40 ming maqola 
c) 13 jild, 30 ming maqola 
d) 12 jild, 40 ming maqola 
54. Turli fan, texnika, madaniyat kabi turli soha haqida kerakli ma’lumotlar beruvchi asar… 
a) Ko‘p tillik lug‘atlar deyiladi 
b) Tarixiy lug‘atlar deyiladi 
c) Terminologik lug‘atlar deyiladi 
d) Qomusiy lug‘atlar deyiladi 
55. 1971-1980-yillarda nashr etilgan O‘zbek sovet ensiklopediyasi necha jilddan iborat edi? 
a) 2 jild 
b) 10 jild 
c)14 jild 
d) 30 jild 
56. Talabalarning o‘quv-tadqiqot ishlarini nomlang? 
a) Ilmiy ma’ruza, axborot, hisobot 

---

186 
b) Tezis, taqriz,maqola 
c)Nazorat ishi, referat, kurs ishi,bitiruv malakaviy ish 
d) Risola, annotatsiya, maqola 
 
57.So‘zning o‘zi ifodalayotgab voqelikka mutlaqo mos va muvofiq kelishi...........deyiladi? 
a) Nutqning sofligi 
b) Nutqning izchilligi 
c) Nutqning ravonligi 
d) Nutqning mantiqiyligi 
58. Til madaniyatining asosiy tekshirish obekti nima? 
a) Adabiy til me’yorlari 
b) Lug‘at boyligi 
c) Uslubiyat 
d) Imlo 
59. Nutqning tozaligiga salbiy ta’sir etadigan unsurlami ko‘rsating? 
a) Varvarizmlar va vulgazmlar 
b) Arxaizm va dialektizmlar 
c) Adabiy me’yor va imlo 
d)А, B javob 
60. Nutqning tozaligi deganda nimani tushunasiz? 
a) Adabiy til me’yorlariga yot bo‘lgan birliklarning qo‘llanmasligi 
b) Dialektizmlarning qo‘llanmasligi 
c) Nutq mantiqiyligiga rioya qilish 
d) Nutq ifodaviyligini oshirish 
61. Milliy o‘ziga xosligi bilan ajralib turuvchi nutq qanday nomlanadi? 
a) Og‘zaki 
b) Madaniy 
c) Yozma 
d) Badiiy 
62. Tog‘lardagi qip-qizil lola Bo‘lib go‘yo yqut piyola, Buloqlardan uzatadi suv, El ko‘zidan 
qochadi uyqu. She’riy parchada tilning tasviriy vositalaridan qay biri qo‘llangan? 
a)O‘xshatish 
b) Qiyoslash 
c) Sinekdoxa 
d) Metonomiya 
63. Qaysi adib «Tarbiya»ni tо‘rt turga bо‘ladi. 
a) Qoshg‘ariy 
b) Beruniy 
c) A.Avloniy 
d) Y.X.Xojib 
64. 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko‘ra quyidagi so‘zlarning qaysi biri qo‘shib 
yoziladi? 
A) kir sovun B) tarjimayi hol
C) liq to‘la D) och sariq 

---

187 
65. Tutuq belgisi (’) qo‘yilishi kerak bo‘lgan so‘zlarni aniqlang. 
A) maraka, tazim B) mo‘tadil, vaz 
C) mashuq, mezon D) taziya, murojaat 
66. Qaysi qatordagi so‘zda til oldi jarangli tovush lab-lab jarangli tovushi sifatida talaffuz 
etiladi? 
A) mehmon B) bo‘yni C) gapniD) minbar 
67. Noto‘g‘ri yozilgan so‘zlar qatorini ko‘rsating.
A) oliyjanob, taqiqlamoq, ohanrabo 
B) taqchil, bug‘u, hasharot
C) hukumron, alyuminiy, vakum
D) bo‘ysunmoq, gulsapsar, binoyi 
68. 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko‘ra quyidagi so‘zlarning qaysi biri ajratib 
yoziladi? 
A) yarim avtomat B) bug‘doy rang 
С) janubi g‘arb D) sovuq mijoz 
69. Noto‘g‘ri yozilgan so‘z qaysi qatorda berilgan? 
A) hasharotB) netron C) obro‘li D) xushhazm 
70. Talaffuz va imloda farqlanadigan so‘zlar ko‘rsatilgan qatorni toping. 
1) tonna; 2) avtomat; 3) bahor; 4) okean; 5) kollej; 6) ishlov; 7) tovuq; 8) yasha; 9) bilan 
A) 1, 2, 5, 7, 8, 9 B) 3, 4, 6, 8, 9 C) 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9 D) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 
71. Qo‘sh undosh xato qo‘llangan so‘zlar qatorini aniqlang. 
A) dramma, ushshatmoq
B) yallig‘lanish, horittirmoq
C) himmatli, haqqoniyat D) uvvos, uddaburon 
72. Adabiy me’yor saqlangan so‘zlar qatorini belgilang. 
A) giyohvan, xayir, g‘ish, mas
B) pasay, chapdas, qayrilmoq, sanalmoq
C) artis, grip, dramma, darax 
D) yarmi, bag‘ri, ayrilmoq, ikkala 
73. Xato yozilgan sonlarni toping. 
A) besh-o‘n, ellik-oltmishtachaB) uchchala, to‘rttala
C) bitta, ikkita D) uchdan bir, beshdan uch 
74. Qaysi juftlikda so‘zlar xato yozilgan?
A) mo‘’jaz, mo‘’jiza B) surat, sur’at
C) nasha, nash’a D) tana, ta’na 
75. Yangi imlo qoidasiga ko‘ra har bir so‘zi bosh harf bilan yoziluvchi birliklar qatorini 
belgilang 
A) O‘zbekiston qahramoni 
B) Barcha qatordagi so‘zlar bosh harf bilan yoziladi. 
C) Xotira va qadrlash kuni D) Mustaqillik kuni 
76. "O‘zbek tilining asosiy imlo qoidalari" (1995) ga ko‘ra chiziqcha bilan yoziladigan so‘zlar 
qatorini toping. 
A) unda bunda, uyma uy
B) ko‘pdan ko‘p, yangidan yangi 
C) ochiqdan ochiq, to‘g‘ridan to‘g‘ri 
D) yangidan yangi, to‘g‘ridan to‘g‘ri 
77. Chiziqcha bilan yoziladigan so‘zlar qaysi qatorda berilgan? 
A) orom//baxsh, qiyma//taxta, ur//to‘qmoq
B) gul//chechak, bordi//keldi, och//sariq 
C) bodom//qovoq, to‘q//qizil, kecha//kunduz
D) uyma//uy, kiyim//kechak, dam//badam 

---

188 
78. Qaysi javobda 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko‘ra ajratib yoziladigan so‘z 
berilgan? 
A) sovuq mijoz B) yarim avtomat
C) kula yozdi D) bug‘doy rang 
79. -illa fe’l yasovchi qo‘shimchasi qaysi so‘zlarga qo‘shilganda fonetik yozuv asosida 
yoziladi? 
A) lo‘k, g‘ing, ship B) shov, shiq, dik 
C) shov, guv, shipD) shov, guv, shuv 
80. Diagramma so‘zining 3-bo‘g‘ini nechta tovushdan tarkib topgan? 
A) 3 ta undosh, 1 ta unli В) 3 ta undosh, 2 ta unli
C) 2 ta undosh, 1 ta unli D) 1 ta undosh, 1 ta unli 
81. Qaysi qatordagi so‘zlarda “o” unlisi “a” singari talaffuz qilinadi? 
A) dekoratsiya, omonim, monitoring 
B) savol, bahor, zamon C) okulist, tonna, tort 
D) dekoratsiya, bola, … 
82. Quyida berilgan so‘zlarning qaysilariga egalik qo‘shimchalari qo‘shilsa, bu so‘z fonetik 
yozuv asosida yozilmaydi? 
1) o‘rin; 2) park; 3) rizq; 4) kapalak; 5) bo‘g‘iz; 6) nutq; 7) qorin; 8) butoq; 9) farq; 10) tuproq 
A) 3, 4, 5, 10 B) 6, 8, 9C) 2, 3, 6, 9 
D) 1, 5, 9, 10 
83. Qo‘sh unlilarsiz yozilishi kerak bo‘lgan so‘zni toping. 
A) manfaatdorB) mutakaabbir
C) mutolaa D) mutaassib 
84. Imlo qoidasiga ko‘ra noto‘g‘ri yozilgan so‘zlarni toping. 
1) yutiq; 2) badiiy; 3) ukrayin; 4) tassurot; 5) mone; 6) ehtirom 
A) 1, 3, 4 B) 2, 5, 6 C) 1, 2, 5 D) 1, 3, 4, 5 
85. Talaffuzda tovush orttirilishi yuz bergan so‘zlar qatorini toping. 
A)