O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

3-chizma. Marketing faoliyati (umumiy fikrlar). 
 
Marketing  biznes  falsafasi  sifatida  iste‟molni  juda  sinchkovlik,  diqqat,  har 
tomonlama  holda  tizimli  ravishda  o‟rganadi.  Iste‟molchining  ehtiyoji,  zehni, 
yoqtirishi, qulaylik darajasini bilishi va h.k. tahlil qilinadi. Xaridorbop mahsulotlar 
ishlab chiqarishni mo‟ljallaydi. 
Bu  tahlillarda  shuncha  mahsulot  ishlab  chiqarish  mumkin  degan  qoidaga 
amal  qilmasdan,  shuncha  mahsulotni  iste‟molchi  xarid  qiladi  degan  tamoyil 
qo‟llaniladi. 
Marketingning  boshqaruv  faoliyatining  mohiyati  ham  aslida  shu.  Lekin 
boshqaruv  faoliyati  ba‟zida  marketingning  biznes  falsafasidan  biroz  tezlashib 
ketadi.  Bu  vaziyatda  yoki  mahsulot  yoki  xizmatlar  bozorda  ortib  qoladi.  Shuning 
uchun  ham  marketingning  mohiyatini,  mazmunini  chuqur  o‟rganish  faqat 
iste‟molchilarning ehtiyoj va talablari asosida bo‟lishi lozim va zarur. 
Qayd  qilinganlardan  xulosa  qilib  ta‟kidlashimiz  mumkinki  –  Marketing  – 
turistik  firma  iste‟molchilarining  ehtiyojlari,  qiziqishlari,  talablari  uchun 
mahsulotlar va xizmatlar  ishlab  chiqarish  va  bu  mahsulotlarni  bozor  jarayonlarini 
hisobga olib sotishni boshqarish tizimidir. 
Marketing  faoliyati  ishlab  chiqarishni  oldindan  belgilangan  hajmlarda  va 
muayyan  texnik-iqtisodiy  tavsifnomalarga  javob  beradigan,  ya‟ni  sotilishini, 
firmaning  eng  yuqori  foyda  olishini  yoki  bozorda  mustahkam  mavqe  egallashini 
ta‟minlay  oladigan,  raqobatbardoshli  mahsulotni,  bozor  talabini  o‟rganish  va  uni 
hisobga olish orqali mavjud ehtiyojni ko‟paytirib, uni to‟la ta‟minlashga qaratilgan. 
 
Marketingning  boshqarish  usuli  sifatidagi  eng  muhim  qoidalari  firmaning 
ishlab  turishi  va  rivojlanishining  muayyan  maqsad  va  strategiyalarini  asosli 
ravishda  erkin  tanlashdan  iborat.  Bu  umumiy  holda,  eng  yangi  mahsulotni  ishlab 
chiqarayotgan,  shuningdek,  ishlab  chiqarishdan  olib  tashlashga  mo‟ljallangan 

---

10 
 
mahsulotni yangilangan ishlab chiqarishning eng samarali uyg‟unlashtirish yo‟lini 
topishga  qaratilgan ishdir.  Marketing  faoliyatining  xususiyatlari,  usul va uslublari 
bu  faoliyat  yo‟naltirilgan  mahsulot  turiga  qarab  jiddiy  farqlanadi.  Masalan, 
murakkab  uskunalar  majmuini  korxonalarga  jo‟natishda  ishlab  chiqaruvchi  va 
xaridor  o‟rtasidagi  munosabatlar  uzoq,  doimiy  tus  oladi:  bu  munosabatlar  tijorat 
bitimi  tuzilishidan  oldin  ancha  ilgaridan,  korxona  foydalanishiga  topshirilganidan 
so‟ng ham ko‟p yillar davom etadi: yoki kafolatlangan texnik xizmat ko‟rsatiladi, 
yoki qo‟shimcha to‟lov orqali xizmat ko‟rsatish bajariladi. 
Marketing deganda ishlab chiqarilgan mahsulotga va uning sotilishini tashkil 
qilish  uchun  bozor  ehtiyojini  har  tomonlama  o‟rganishga  qaratilgan  faoliyatning 
hozirgi mohiyati ham shundan iborat. 
Turizmda  marketing  strategiyasidan  foydalanish  quyidagi  usullarda  amalga 
oshiriladi: