O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

Texnologik suyuqliklar 

---

 

392 

Neft  qatlamidagi  bosimni  saqlab  turish  maqsadida  haydash  uchun  va 

neftgazberuvchanlikni  kuchaytirishda  har  xil  moddalarning  eritmalari,  kompozitsion 

moddalar, ikkilamchi mahsulotlar kо‗rinishidagi yoki neft qazib olish jarayonlaridagi 

yirik  tonnajli  tashlanmalar,  neftkimyosi  yoki  boshqa  ishlab  chiqarishni  individual 

muhitlaridan foydalaniladi. 

Qatlamga  haydaladigan  hamma  texnologik  muhitlar  ikkita  yirik  guruhlarga 

bо‗linadi,  tashishda  va  haydash  sharoitidagi  termobarik  о‗zgarishdagi  fazoviy 

holatning almashuvini tavsiflaydi. 

Texnologik  barqarorlashgan  muhit  har  qanday  sharoitda  bir  fazolikni  saqlaydi, 

rejimsiz holatlarga aralashib ketmaydi. 

Texnologik  nobarqaror  muhitlar  manbadan  to  qatlamgacha  harakatlanganda 

aralashish jarayonida о‗zining fazoviy holatini almashtiradi. 

Texnologik barqaror fazolarni qо„llash: 

- yer usti yoki yer osti chuchuk yoki minerallashgan suv manbalaridagi (daryo, dengiz, 

kо‗l, qatlam) suvlar shartli ravishda ―birlamchi‖ suv zaxirasiga mansubdir; 

- oqova suvlar (neftdan ajratib olingan suv va qayta haydaladigan); 

- ―birlamchi‖ yoki ―ikkilamchi‖ suvdagi polimerlarning eritmasi; 

- ―birlamchi‖ yoki ―ikkilamchi‖ suvdagi SFMlarning eritmasi; 

- suvdagi har xil eritmalar. 

Termobarik  va  mexanik  sharoitlarni  ta‘sir  qilishiga  qarab  texnologik  barqaror 

muhit  (TBM)ning  guruhi  har  xil  fizik-kimyoviy  barqarorlikka  ega  bо‗ladi.  Polimerli 

eritmalarning  qovushqoqligi  tashqi  omillarning  ta‘sirida  kо‗pincha  pasayadi.  Ular 

qatlamni  egallab  olish