O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

8.12.  Differensial  tipdagi  GPN  ning 

prinsipial 

sxemasi 

(bir 

tomonlama 

harakatli):

  a  –  yurish  pastga,  b  –  yurish 

yuqoriga. 

8.13-rasm.    Gidroporshenli  nasos  bilan 

jihozlanan quduqning sxemasi:   

a  –  ikki  qatorli  kо‗targichda;    b-bir  qatorli 

kо‗targichda. 

 

 

Quduqqa  birinchi  katta  diametrdagi  NKQ  (birinchi  qatordagi  quvurlar) 

tushiriladi,  keyin  kichik  diametrdagi  NKQga  GPN  tushiriladi.  Ishchi  suyuqlik  kichik 

---

 

266 

diametrdagi  NKQ  orqali  haydaladi.  Ishlangan  suyuqlik  qatlam  suyuqligi  bilan 

birgalikda halqa fazosi orqali kо‗tariladi. 

8.13-rasm,  b  da  bir  quvurli  tizim  kо‗rsatilgan.  Quduqqa  oldindan  GPN  uchun 

konussimon  о‗tqazgich  paker  (6)  bilan  birgalikda  tushiriladi  va  shlipslarga 

mahkamlanadi. Paker о‗rnatilgandan keyin NKQ chiqarib olinadi va pakerga о‗rnatish 

uchun  GPN  tushiriladi.  Ishchi  suyuqlik  NKQ  orqali  haydaladi.  Ishlangan  va  qatlam 

suyuqligi halqali fazo orqali qaytariladi. GPNni ta‘mirlash uchun NKQga tushirishda 

quduqning  ichidan  hamma  quvurlarni  birikmasi  chiqarib  olinadi.  Bu  ishlar  murakkab 

hisoblanadi  va  quduqda  yer  osti  ta‘mirlash  ishlarini  olib  borishga  tо‗g‗ri  keladi. 

Shuning  uchun  hozirgi  vaqtda  GPNni  quduqqa  erkin  tushirish  jarayoini  ishlab 

chiqilgan  (8.13-rasm).  Quduqning  usti  qismiga  tо‗rt  yurishli  kran  о‗rnatiladi  va  NKT 

orqali suyuqlikni haydash, suyuqlikni halqa fazosi orqali chiqishini, halqa fazosi orqali 

suyuqlikni  haydash  va  NKQ  orqali  chiqishga  imkon  beradigan-yuqori  bosimli 

qо‗shgich  о‗rnatiladi.Erkin  holatdagi  GPN  bilan  quduq  jihozlanganda  uning  pastki 

qismiga NKQ о‗natiladi. NKQ neft bilan tо‗lgandan keyin tekari klapan ushlab turadi, 

GNP  tashlanadi,  NKQ  orqali  haydaladigan  suyuq  oqimi  ta‘sirida  pastga  itariladi. 

Buunda  tо‗rt  yurishli  kran  ―tushirish-ish‖  holatiga  о‗rnatiladi.  Ikkinchi  qatordagi 

NKQning  pastki  qismida  kerakli  kanalli  va  zichlovchi  halqali  maxsus  stakan 

о‗rnatiladi va unga GPN о‗tqaziladi.  

 

Suyuqliklarni  oqib  chiqishi  uchun  GPNning  korpusida  zichlovchi  rezina  halqa 

va  teshik  о‗rnatiladi.  GPNning  yuqori  qismida  esa-elastik  rezinali  porshen-manjet 

о‗rnatilgan,  manjetning  diametri  NKQni  ichki  diametriga  teng.  Bundan  tashqari 

konussimon  tutqich  kallak  mavjud.  NKQ  orqali  haydaladigan  ishchi  suyuqlikning 

bosimi ta‘sirida GPN stakanga о‗tiradi. Korpusning pastki qismidagi GPNning qabul 

qismi stakanning zichlagichi orqali о‗tadi. 

GPN joyiga о‗rnatilgandan keyin ishchi suyuqlikning bosimi kuchayadi va nasos 

ishlashni boshlaydi. Nasosni quduqni ichidan chiqarib olish uchun tо‗rt g‗ildirakli kran 

―kо‗tarish‖  holatiga  о‗rnatiladi.  Ishchi  suyuqlik  halqali  fazo  va  NKQning  oralig‗iga 

kirib keladi va nasosning zichlovchi halqasining tagida bosim hosil qiladi. Aniq bosim 

ta‘sirida GPN о‗tqazish stakanidan chiqadi va NKQ bо‗ylab yuqoriga kо‗tariladi (8.14-

---

 

267 

rasm,  a).  Nasos  tutqich  yordamida  qamrab  olingandan  keyin  (8.14-rasm,  b)  bir 

vaqtning о‗zida nasosning dvigatelini ajratadi, keyin quduqning usti qismi ochiladi va 

kо‗prikka chiqarib qо‗yiladi.