Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim vаzirligi p. M. Matyaqubova, sh. M. Mаshаripov, X. sh. Jabborov “fan va texnikada o’lchashlar noaniqligi”

§8.3. Noaniqlikni baholash natijalarini taqdim qilish boʼyicha alohida tavsiyalar

Аgarda oʼlchash natijasining noaniqligi oʼlchovi boʼlib yigʼindi standart noaniqlik hisoblansa, u holda oʼlchash natijasini taqdim qilish quyidagilarni qamab oladi:

- oʼlchanayotgan kattalik taʼrifini batafsil berish lozim;
- oʼlchanayotgan kattalikni va yigʼindi standart noaniqlik bahosini oʼlchash birligini koʼrsatgan holatiga keltirish;
- zaruriy holatlarda nisbiy standart noaniqlikni , qiymatini koʼrsatish.

• 
  zaruriy holatlarda nisbiy standart noaniqlikni _{, qiymatini koʼrsatish.}
  

Boshqa shaxslar tomonidan oʼlchash natijalaridan foydalanish uchun asos boʼladigan deb hisoblansa, ularga oʼlchash haqida qoʼshimcha axborotlar talab qilinishi mumkin, masalan qamrab olish koeffitsientini hisoblash boʼyicha yoki oʼlchash sharoitini yaxshi tushunish uchun qoʼshimcha ravishda quyidagilarni koʼrsatish lozim:
- erkinlikning effektiv darajasi sonini baholash;
- А tur, va B tur, boʼyicha alohida yigʼindi standart noaniqliklar, shuningdek erkinlikning effektiv darajalarini , , aniqlash.
Yigʼindi standart noaniqlikdan oʼlchash noaniqligi oʼlchovi sifatida foydalanishda quyida koʼrsatilgan oʼlchash natijalarini yozishning toʼrtta shaklaridan birini foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ushbu misollarda oʼlchash natijasini taqdim qilish shunday faraz qilinadiki, bunda oʼlchanayotgan kattalik etalonning massasi boʼlib, uning nominal qiymati 100 g.

1. 
   “ (yig’indi standart noaniqlik ); ”;
   
2. 
   “ , bu yerda qavs ichidagi - (yigʼindi standart noaniqlik) oʼlchash natijasining ikkita kichik razryadlari”;
   
3. 
   “ , bu erda qavs ichidagi ( yig’indi standart noaniqlik) o’lchash birligi ko’rsatilgan holda”;
   
4. 
   “ g, bu erda “ ” dan keying belgi – (yig’indi standart noaniqlik) (ishonchli interval emas)”.
   

Аgarda oʼlchash natijasining noaniqlik oʼlchovi sifati kengaytirilgan noaniqlik qabul qilinsa, u holda oʼlchash natijasini taqdim qilish quyidagicha amalga oshiriladi:

• 
  oʼlchanayotgan kattalikni Y taʼrifini batafsil berish;
  
• 
  oʼlchash natijasini koʼrinishda berib, va uchun oʼlchash birligini koʼrsatish lozim;
  
• 
  zaruriy hollarda nisbiy kengaytirilgan noaniqlikni , koʼrsatish lozim;
  
• 
  interval uchun ishonch darajasini taxminiy darajasini koʼrsatish va uning qanday aniqlanganligini asoslash;
  
• 
  kengaytirilgan noaniqlikni olish uchun foydalanilgan qamrab olish koeffitsientini qiymatini koʼrsatish lozim [yoki, oʼlchash natijasidan foydalanuvchilaga qulay boʼlishi uchun qamrab olish koeffitsienti va yigʼindi standart noaniqlik qiymatlari haqida maʼlumot berish].
  

Kengaytirilgan noaniqlikdan oʼlchashlar noaniqliginig oʼlchovi sifatida foydalanilganda qoʼllanilganda yaxshi tushunilishi uchun quyidagicha berish mumkin: bu yerda “±” belgidan keyingi raqam – (kengaytirilgan noaniqlik) asosida hisoblangan boʼlib, , ishonch darajasi , erkinlik darajasi