O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Farmakokinetika (
grekcha so‘zdan olingan bo‘lib, pharmakon- dori va kinetikos- xarakatga 
keltirish ma’nosini anglatadi
)
– dori vositalarining organizm yoki biosuyuqliklardagi sifat va miqdor 
o‘zgarishlarini, uning so‘rilishini, taqsimlanishini, biotransformatsiyasini va organizmdan chiqib ketish 
mexanizmlarini o‘rganishdir. Asosiy farmakokinetik omillardan biri bu dori moddasining qondagi 
konsentratsiyasini maksimal xolatga chiqarish, uni shu konsentratsiyada uzoq muddat ushlab turish, 
shuningdek konsentratsiyani kamayishini tezlatish xususiyatidir. Dori vositalarini farmakokinetik 
o‘rganish ularni qaysi vaqtda ishlatish mumkinligini, terapevtik doza tanlashda, qulay dori shaklini 
tanlashda, organizmga yuborish yo‘lini tanlashda , kasallikni davolash sxemasini tanlashda va b katta 
ahamiyatga ega. 
Dori moddalar organizmda quyidagi farmakokinetik jarayonlarga uchraydi: 
So‘rilish 
Organlar va to‘qimalarda taqsimlanishi 
Metabolizm 
Ekskretsiya 
Dori moddalarning so‘rilishi yoki absorbsiya
- dori moddasining dori shaklidan ajralib chiqib 
(liberatsiya) tananing chegara sitridan o‘tib qon yoki limfa tomonidan yutilishidir. Dori moddalarning 
so‘rilish jarayoniga so‘rilish tezligi va darajasi (
biologicheskaya dostupnost –BD biologik 
samaradorlik- BS)
xarakterlidir. So‘rilish darajasi 
(BS)
deganda turli yo‘llar bilan organizmga 
yuborilgan dori moddasining qondagi miqdori tushiniladi. DM qonga yuborilganda BD 100% , boshqa 
yo‘l bilan esa 100% dan kam bo‘ladi. Dori moddasining so‘rilishiga uning shakli va b ta’sir qiladi. 
DM biosamaradorligini aniqlash usullari: 
1.in vivo 
2.in vitro 
3. o‘z ixtiyori bilan sog‘lom odamlarda in vivo xayvonlarda o‘rganiladi, in vitro esa asbob 
uskunalarda. 
Dori moddalar shaklining so‘rilish jarayoniga, organizmga yuborish yo‘li va uslubiga ta’sirini 
o‘rganuvchi fan bu