O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

 
3.
 
Dispersiya qiymatini hisoblash qanday amalga oshiriladi?
 
4.
 
Standatr chetlanish nima?
 
5.
 
Nazorat mezonini hisoblang.
 
6.
 
Ishonchlilik oralig
'
I noma?
 
7.
 
Nisbiy xatolikni hisoblang.
 

---

366 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Amaldagi Davlat farmakopeyasi XI nashri, 1,2 tomlar, 1987,1990 yy 
2.
Pogodina L.I. Analiz mnogokomponentn
ыx lekarstvennыx form. Minsk. 1985 y. 
3.
S.L.Axnazarova, V.V.Kafarov. Metod
ы optimizatsii eksperimenta v ximicheskoy 
texnologii. Moskva. V
ыsshaya shkola.1985.-327s. 
4.
Rukovodstvo k laboratorn
ыm zanyatiyam po farmatsevticheskoy ximii. Pod 
rukovodstvom A.P.Arzamatseva. M.:1987 y. 
5.
Q.A.Ubaydullanv va I.K.Azizov ning ma’ruza matnlari. 
6.
Mavzu bo‘yicha tuzilgan o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar. 
7.
Ilmiy jurnallar
 
4-MAVZU. DORI VOSITALARINING TURG’UNLIGINI OSHIRISH 
YO’LLARI. STABILLASHNING KIMYOVIY USULLARI. 
Ishdan maqsad: 
Dori vositalari tahlil to‘g‘risida bilimlarini mustahkamlash. Dorilarning 
yaroqlilik muddatlarini oshirish yo‘llari, ularga ta’sir etuvchi omillar to‘g‘risida tushunchaga ega 
bo‘lish, kasbiy ko‘nikmalarni rivojlantirish. 
Masalaning qo‘yilishi:
Farmatsevtik preparatlar 5%li natriy gidrokarbonatning 
in’ektsion eritmasi (1-dars) hamda 20% sulfatsil natriyning ko’z tomchilari tahlili misolida 
mavzuni o‘zlashtirish.
Ishni bajarish uchun namuna 
Metodni amalga oshirish bosqichlari: 
5% natriy gidrokarbonatning in’yeksion eritmasi, hamda 20% sulfatsil natriyning ko’z 
tomchilari tahlilini o’rganishadi; 
Natriy gidrokarbonatning 5% li in'yeksiya uchun ishlatiladigan eritmasi. 
Tarkibi:
In'yeksiya uchun ishlatiladigan natriy gidrokarbonat 50,0
Trilon B 0,1 
In'yeksiya uchun ishlatiladigan suv 1 l gacha. 
Chinligini aniqlash.
1. 4-5 tomchi eritmaga 2-3 tomchi suyultirilgan xlorid kislotasi eritmasidan qo'shilganda 
karbonat angidridning pufakchalari chiqadi (gidrokarbonat ioni). 
Eritma bilan qo'llangan grafit tayoqcha rangsiz alanga tutilganda, alanga sariq rangga 
bo'yaladi (natriy). 
10 ml eritmaga 1 tomchi metiloranjidan qo'shilib, suyultirilgan xlorid kislotadan eritma 
qizil rangga o'tguniga qadar qo'shiladi. Karbonat angidridi pufakchalari chiqishi to'xtagunicha 
chayqatilib, 3 ml ammiakli bufer eritmasi va 0,03 g maxsus kislotali xrom qora indikator 
aralashmasi qo'shilganida ko'k-yashil rang hosil bo'ladi. Eritmaga 7-8 tomchi 0,01 mol\l rux sulfat 
eritmasidan qo'shilganda binafsha rang hosil bo'ladi (trilon B). 
Miqdorini aniqlash.
Natriy gidrokarbonat. 1. 100 ml hajmli o'lchov kolbasiga 10 ml eritmadan solib, 
belgisigacha suv bilan suyultiriladi. Suyultirilgan eritmadan 5 ml o'lchab olinib, 0,1 mol\l xlorid 
kislota bilan qizil rang hosil bo'lguniga qadar titrlanadi (indikator metiloranj). 
1 ml 0,1 mol\l xlorid kislotasi 0,0084 g natriy gidrokarbonatga mos keladi. 
5
*
10
100
*
100
*
0084
,
0
*
V
X
=
2. Eritmaning nur sindirish ko'rsatkichi (n) va suvning nur sindirish ko'rsatkichi (n0) 
aniqlanib, natriy gidrokarbonatning grammlardagi miqdori quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi: 

---

367 
100
*
00125
,
0
1000
*
)
(
0
n
n
X
−
=
Trilon B. 25 ml eritmaga 1 tomchi metiloranj eritmasi va xlorid kislotasining suyultirilgan 
eritmasidan tomizilib, qizil rang hosil bo'lguniga qadar qo'shiladi va karbonat angidridi 
pufakchalari chiqishi to'xtagunicha chayqatiladi. 
So'ngra 5 ml ammiakli bufer, 0,05 g maxsus kislotali xrom qora indikator aralashmasi 
qo'shilib 0,01 mol\l li rux sulfat eritmasi bilan binafsha ranggacha titrlanadi. 
0,01 mol\l li rux sulfat eritmasi 0,003722 g trilon B ga mos keladi. 
25
1000
*
003722
,
0
*
V
X
=
Ruhsat etilgan chetga chiqish (og’ish) me'yorini hisobga olinganda trilon B ning miqdori 
0,19-0,21 g bo'lishi kerak.