O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Axborotlarni himoyalashning texnik va dasturiy vositalari. Axborotlarni himoyalash usullari.

Tarmoqlarda ma’lumotlarni himoya qilish muammolarini muhokama qilishda, eng avvalo, ma’lumotlarning yo‘q qilib yuborilishi yoki nomaqbul tarzda o‘zgartirilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan nosozliklar va ma’lumotdan foydalanish huquqini buzish holatlarini tasniflash masalasi ko‘ndalang bo‘ladi.

Bunday potentsial «xavflar» orasida quyidagilarni qayd etish mumkin:

- uskunadagi nosozliklar;

- kabel tizimidagi nosozliklar;

- elektr ta’minotining uzilishi;

- disk sistemalarining ishdan chiqishi;

- ma’lumotlarni arxivlashtirish sistemalarining ishdan chiqishi;

- serverlar, ishchi stantsiyalari, tarmoq kartalari va h.k.ning ishdan chiqishi.

Dasturiy ta’minlash vositasi noto‘g‘ri ishlashi natijasida axborotning yo‘qolishi:

- dasturiy ta’minlash vositasining xatolari natijasida ma’lumotlarning yo‘qolishi yoki o‘zgarishi;

- sistemaning kompyuter viruslari bilan zararlanishi.

Sistemaga g‘ayriqonuniy kirish bilan bog‘liq yo‘qotishlar:

- axborotdan g‘ayriqonuniy tarzda nusxa ko‘chirish, uni yo‘q qilib yuborish yoki soxtalashtirish;

- begona shaxslarning sirini tashkil etuvchi mahfiy axborot bilan tanishish.

Arxiv ma’lumotlari noto‘g‘ri saqlanishi natijasida axborotning yo‘qotilishi.

Xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar va foydalanuvchilarning xatolari:

- ma’lumotlar tasodifan yo‘q qilib yuborilishi yoki o‘zgartirilishi;

- dasturiy ta’minlash vositasidan noto‘g‘ri foydalanish.

Tarmoq ishining buzilishi turlariga qarab, axborotni himoya qilish vositalarining ko‘p sonli turlari uch asosiy turkumga birlashtiriladi:

- fizik himoyaya vositalari (kabel sistemasi, elektr ta’minot sistemasi, arxivlashtirish vositalari, disk to‘plamlari va h.k.ni himoya qilish vositalari);

- dasturiy ta’minlash vositalari, shu jumladan: virusga qarshi dasturlar, vakolatlarni ajratish sistemalari, sistemaga kirishni nazorat qilish dasturiy vositalari;

- ma’muriy himoya vositalari, shu jumladan: binoga yoki xonaga kirishni nazorat qilish, firmaning xavfsizlik strategiyasini, favqulodda holatlardagi harakatlar rejasini ishlab chiqish va b.

Mazkur tasnif ancha shartli, chunki zamonaviy texnologiyalar himoya dasturiy va apparat vositalarini uyg‘unlashtirish yo‘nalishida rivojlanmoqda. Bunday dasturiy - apparat vositalari xususan sistemaga kirish, viruslardan himoya qilish sohalarida keng tarqalgan.