O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Xabarlovchilarning elektr montaji

Xabarlovchining elektr montaji uzatgich va qabul qilgich-

ning taqsimlash qutilari yordamida amalga oshiriladi. Taqsim-

lash qutilariga o‘zgarmas tok kuchlanishi va xabarlovchi shley-

fi ulanadi. 

9.4.  Xabarlovchilarni sozlash va ishchanligini tekshirish

Xabarlovchini sozlash jarayoni, uzatgich va qabul qilgich-

ni yustirovka qilib, zarur sezgirlikni sozlashdan iborat. Yustirov-

ka deganda uzatkich va qabul qilgichni yo‘nalish diagramma-

si o‘qlarini bir-biriga moslash tushuniladi. Kuchlanish antennasi 

yaxshi sozlanganda qabul qilgich blokining «KT» o‘lchash nuqta-

sida kuchlanish, voltmetr yordamida qo‘shib o‘lchaganda 10 V 

dan yuqori qiymatga ega bo‘lishi kerak. Antennani aniq soz-

lanishi «ARU» tugmasini bosish yo‘li bilan amalga oshiriladi. 

Soz langan qabul qilgich blokida kuchlanish 2,0–2,5 V atrofida 

bo‘lishi kerak.

---

78

«Radiy-2» xabarlovchisini sozlash jarayoni ostona sozlashi 

deyiladi. Katta ostona (KO), musbat ostona (MO) va manfiy os-

tonalardan (ManO) iborat. Sozlash jarayonini KOni optimal qiy-

matini aniqlashdan boshlash kerak. KO va MO sozlagichlarini 

maksimal holatga o‘rnatib (soat mili bo‘yicha oxirigacha) ManO 

sozlagichini esa taxminan 900 ga burish kerak. Sozlagichni bura-

gan holda himoya zonasini kesib o‘tib, jadvalda ko‘rsatilgan sez-

girlikka mos holda sozlash kerak.

4-jadval

Himoya uchast-

kasining uzunli-

gi, M

200

100

75

50

40

<30

Uzatkichdan 

(qabul qilgich-

dan) cheklangan 

masofa

9,5–10.5 10–11

11–

11,5

13–

13,5

16–17

Barcha 

joyda

4-jadvalda belgilangan masofada himoya zonasini ke 

sib 

o‘tib, MO sozlagichini burab, xabarlovchining turg‘un ishlashi-

ni ta’minlash kerak. Kichik manfiy ostona himoya zonasi ning 

o‘rtasini kesib o‘tib, ManO potensiometrini buragan holda soz-

lanadi. Sozlash yakunlangandan keyin himoya zonasining xoh-

lagan joyida egilmasdan va egilib harakatlanib ko‘riladi.