O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

5-§. Uglerodli po‘latlarning tasnifi va markalari 
 
Odatda, uglerodli po‘latlar ishlab chiqarish usuliga, 
oksidlardan elementlarni qaytarilganlik darajasiga, kimyoviy 
tarkibiga, sifatiga, ishlatilish joylariga va strukturasiga ko‘ra 
bir necha turga ajratiladi. 
Ishlab chiqarish usuliga ko‘ra konvertorlarda, marten va 
elektropechlarda olingan, qaytarilganlik darajasiga ko‘ra 
qaytarilmagan, chala qaytarilgan va to‘la qaytarilganlarga, 
kimyoviy tarkibiga ko‘ra uglerodli va legirlanganlarga, 
sifatiga ko‘ra oddiy sifatli, sifatli va yuqori sifatlilarga, 
ishlatilish joyiga ko‘ra konstruksion, asbobsozlik va maxsus 
xossali po‘latlarga, strukturasiga ko‘ra ferritli, perlitli, ferrit- 
perlitli, 
perlit-ferritli 
va 
perlit-sementitli 
po‘latlarga 
ajratiladi. 
Quyidagi 5-jadvalda A guruhga kiruvchi oddiy sifatli, В 
guruhga kiruvchi sifatli po‘lat markalari va ishlatish 
joylariga misollar keltirilgan V guruh haqidagi ma’lumotlar 
jadvalda keltirilmagan. 

---

Markalari 
A guruhdagi po‘latlar 
B guruhdagi po‘latlar 
Ishlatilish joylari 
σ
V
, MPo σ
T
, MPo 
σ5, % 
Markalari 
C, % 
Mn, % 
St0 
300 
- 
25 
BStO 
0,23 
(ko‘pi 
bilan) 
– 
Tagliklar, to‘siqlar 
St lkp 
300-390 
- 
35 
BSt lkp, BSt 
0,06-0,12 
0,25-0,50 
Unchalik muhim bo‘lmagan 
St lps, St lcp St 
2 kp 
St 2ps, St 2 sp 
310-410 
320-410 
330-430 
- 
215 
215 
34 
33 
32 
lps BSt lsp 
BSt 2kp, BSt 
2ps BSt 2sp 
0,06-0.12 
0,09-0,15 
0,09-0,15 
0,25-0,50 
0,25-0,50 
0,25-0,50 
qurilish konstruksiyasi 
elementlari (trubalar, 
parchin mixlar, boltlar) 
tayyorlashda 
St 3kp 
360-460 
235 
27 
B st3kp, 
0,14-0,22 
0,14-0,22 
0,14-0,22 
0,14-0,22 
0,18-0,27 
0,18-0,27 
0,40-0,65 
Qurilish konstruksiyasi 
St 3ps, St 3sp 
St 
3Gps 
St ZGsp 
370-480 
370-490 
390-570 
420-510 
245 
245 
- 
255 
26 
26 
- 
25 
BSt3ps 
BSt3sp 
BSt3Gps 
BSt3Gsp 
0,40-0,65 
0,80-1,10 
0,80-1,10 
0,40-0,70 
balkalari, listlar, trubalar, 
richaglar, shaybalar, 
gaykalar va boshqa detallar 
tayyorlashda 
Si 4kp 
410-530 
265 
24 
BSt4kp, 
0,4-0,7 
St 4ps, St 4sp 
BSt4ps 
BSt4sp 
St 5nc, St 5sp 490-630 
285 
20 
BSt 5ps, BSt 
0,28-0,37 
0,50-0,80 
Yuqori puxtalik talab 
St 
5Gps 
St 6ps, St 6sp 
450-590 
590 
285 
315 
20 
15 
5sp BSt 5Gps 
BSt 6ps, BSt 
6sp 
0,22-0,30 
0,38-0,49 
0,80-1,20 
0,50-0,80 
qiladigan qishloq xo‘jalik 
mashina detallari (o‘qlar, 
vallar, richaglar va 
boshqalar)ni tayyorlashda