O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Yupqà linzà và uning bîsh îptik o‘qi. 
Àgàr linzàning qàlinligi,
ya’ni uni chågaralab turgàn sirtlàr îràsidàgi màsîfà shu sirtlàrning
ràdiusidàn judà kichik bo‘lsà, bundày linzà 
yupqà linzà
dåyilàdi.
Linzà sirtlàrining egrilik màrkàzidàn o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq
linzàning bîsh îptik o‘qi
dåyilàdi (8- ràsm). Hàr bir linzà uchun
linzàning îptik màrkàzi
dåb ataluvchi shundày 
O
nuqtà màvjudki,
undàn o‘tàdigàn nur sinmàydi. Ikkiyoqlàmà qàvàriq và ikkiyoqlàmà
a)
b)
d)
 e)
f ) g)
7- rasm.
8- rasm.
O
O
O
O
5-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

17
bîtiq linzàlàr uchun bu nuqtà linzàning gåîmåtrik màrkàzi bilàn
mîs kålàdi.
Fîkus màsîfàsi. Linzàning îptik kuchi. 
Endi ikkiyoqlàmà
qàvàriq linzàgà pàràllål nurlàr dàstàsi tushàyotgàn hîlni ko‘ràylik
(9- ràsm). Linzàdàn o‘tib singàn nurlàrning bàrchàsi 
F
nuqtàdà
kåsishishàdi và bu nuqtà 
linzàning fîkusi
dåyilàdi. Linzàning fîkusi
uning hàr ikkàlà tîmînidà, bir õil màsîfàdà jîylàshgàn bo‘làdi.
Linzàning îptik màrkàzidàn fîkusigàchà bo‘lgàn màsîfà (
f
= 
OF
)
linzàning fîkus màsîfàsi
dåyilàdi.
Fîkus màsîfàsigà tåskàri
D
f
=
1
(5.1)
kàttàlik 
linzàning îptik kuchi
dåyilàdi. Uning birligi – diîptriya
(dptr). 
1 diîptriya – fîkus màsîfàsi 1 m gà tång bo‘lgàn linzàning
îptik kuchi:
m
1
dptr
1
=
. Îptik kuchi musbàt bo‘lgàn linzàlàr
(qàvàriq linzàlàr) – 
yig‘uvchi
, îptik kuchi mànfiy bo‘lgàn linzàlàr
(bîtiq linzàlàr) – 
sîchuvchi linzàlàr
bo‘làdi. Dåmàk, yig‘uvchi
linzàlàrdàn fàrqli ràvishdà sîchuvchi linzàlàrning fîkuslàri màv-
hum bo‘làdi. Ulàrning fîkusi linzàning bîsh îptik o‘qigà pàràl-
lål ràvishdà tushib, ularda singàn nurlàrni tåskàri tîmîngà dà-
vîm ettirgan holda tîpilgàn kåsishish nuqtàsi bilàn mîs kålàdi
(10- ràsm).
F
f