O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Dalabop tirmalar 
serildiz, kesakli shudgor tuprog‘ini 10 
sm
chuqurlikkacha 
maydalab, ang‘izli yer yuzasini va o‘tloq yerlar tuproq qatlamini 

---

54 
deyarli ag‘darmasdan yumshatadi. Uning ishchi qismi sferik disk 
shakliga ega, diametri 450–510 
mm
. 
Ko‘ndalang kesimi kvadrat shaklida bo‘lgan o‘qqa bir necha 
disklar batareyasi 2 kiydirilib, yagona batareya tuziladi. 
Disklarni kerakli oraliqda ushlab turish uchun kergichlar 
o‘rnatiladi. Batareyalar tirma ramasiga ikki qatorlab o‘rnatiladi. 
Birinchi qatordagi disklar tuproqni chetga, ikkinchi qatordagilar, 
aksincha, o‘rtaga suradi. Birinchi va ikkinchi qatordagi disklar 
alohida-alohida iz qoldiradi. Disk agregatning harakat yo‘nalishi 
V ga nisbatan hujum burchagi a ostida qo‘yiladi. Hujum 
burchagini 10°–25° oralig‘ida o‘zgartirgan holda disklarning 
yerga botish chuqurligini, tuproqnim yon tomonga surish 
darajasini o‘zgartirish mumkin. Nam va yengil tuproqqa ishlov 
berishda a katta, burchak ostida quruq va og‘ir tuproqda kichik 
burchak ostida qo‘yiladi. 
Oldinga sudralayotgan tirmaning disklari, tuproq bilan 
tishlashishi hisobiga aylanma harakatga keladi. Disk tuproq 
palaxsasini kesib olib, ichki sferik sirti bo‘ylab ko‘taradi. 
Ko‘tarilgan tuproq ma’lum balandlikdan yon tomonga irg‘itiladi. 
Natijada, 
tuproq 
maydalanadi, 
qisman 
ag‘dariladi 
va 
aralashtiriladi. Hujum burchagi katta qo‘yilsa, disklar chuqur 
botib, tuproqni kuchli maydalaydi. Disklar tuproqqa chuqur 
botishi uchun tirma ramasiga ballast yuk qo‘yish ham mumkin. 
Tishli tirmaga nisbatan disklar oralig‘iga kesak va o‘simlik 
qoldiqlari kam tiqiladi. Ular yirik va quruq kesaklarni to‘liq 
maydalaydi, yo‘g‘on ildizlar ustidan yumalab o‘tayotib, oson 
kesib ketadi. 

---

55 
 
19-rasm.
Disksimon tirma: a – umumiy ko‘rinishi; b – yengil tirma diski;
d – og‘ir tirma diski; 1–osish barmoqlari; 2–disklar batareyasi; 
 3–rama; 4–brus.