O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Har 
qanday 
tirma 
dalada 
bajariladigan 
turiga, 
tuproqning tarkibi va holatiga mos tanlanishi lozim. 

---

53 
Respublikamiz tuproq sharoitida plug bilan ishlov 
berganda yirik kesaklar ko‘proq paydo bo‘lishini e’tiborga 
olib, dalani ekin ekishga tayyorlashda disksimon ishchi 
qismlardan foydalanish samarali bo‘ladi. 
Rotatsion yumshatkich 
kuzgi ekin ekilgan yerlarni erta 
bahorda yumshatish, qatqaloqni buzish, begona o‘tlarni yo‘qotish 
uchun qo‘llaniladi 
(18-e rasm).
Uning ishchi qismi – uzun 
bukilgan o‘tkir tishli diskdir. Bir necha disklarni yagona o‘qqa 
kiydirilib, batareya tashkil qilinadi. Bunday batareya 1 m
2
maydonda 150 ta teshik ochib qatqaloqni sifatli yumshatadi. 
Disklar rasmdagi M yo‘nalishda sudralsa, tishlar tuproqqa oson 
kirib uni chuqurroq yumshatadi, begona o‘tlarni butunlay 
yo‘qotadi. Disklar K yo‘nalishda sudralsa, tishlar sustroq ta’sir 
etib, nihollarni kamroq shikastlantiradi. 
 
2-§.Disksimon tirmalar 
Tuproqqa ishlov berishning zamonaviy texnologiyalarida 
disksimon rotatsion ishchi qismga ega bo‘lgan tirma, sayoz 
yumshatkich (lushchilnik) lar muhim o‘rinni egallaydi. 
Disksimon tirmalar 
(19-rasm)
har bir diskka tushadigan 
og‘irligiga qarab botqoqbop (450–600 N), dalabop (180–350 N) 
va bog‘bop (180–450 N) turlarga bo‘linadi. 
Botqoqbop diskli 
tirma 
og‘ir bo‘lganligi tufayli tuproqqa kuchli ta’sir etadi. Sferik 
diskining (diametri 600 mm) chetida o‘yiqlar bo‘lib, u dala 
yuzasidagi yo‘g‘on poyalarni qisib olib, to‘liq kesib ketadi. Ular 
shudgorlangan qo‘riq yerlardagi serildiz tuproq palaxsalarini 
maydalaydi, ang‘izdagi o‘simlik qoldiqlari hamda sochilgan 
go‘ngni 20 
sm 
chuqurlikkacha ko‘mib ketadi.