O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov

1
2
3
4
Yirik 
shaharlar 
atrofidan 
aylanib 
o‘tish va 
hal qa  ma-
gistrallar
A. Tranzit avtomobillarning shaharlarni 
aylanib o‘tishi uchun mo‘ljallangan, mahal-
liy transport vositalarining harakatiga ruxsat 
etilmaydi. Avtomobil yo‘llarining kesishish 
va qo‘shilishlari turli sathda loyihalanadi, 
bir sathda qisman loyihalash texnik-iqtisodiy 
hisoblarga asosan bajariladi.
I a
II b
III b
Xalqaro ahami-
yatdagi
B. Tranzit avtomobillar shaharlarni ayla-
nib o‘tishi uchun mo‘ljallangan, mahalliy 
transport vositalari harakatiga ruxsat etiladi. 
Qo‘shilish va kesishish ko‘pincha bir sathda 
loyihalanadi.
II b
Davlat ahamiyati-
dagi
Magistral 
yo‘l larning 
bosh 
qismining 
shaharga 
kirish yo‘li
Yuqori jadallikdagi va harakat tezligi katta 
bo‘l magan transport vositalarini o‘tkazish 
uchun ko‘pincha kesishishlar va qo‘shilishlar 
bir sathda loyihalanadi. Aralash oqimni 
(avtomobillar, trolleybuslar, g‘ildirakli trak-
torlar, shahar chetiga qatnaydigan avtobuslar) 
o‘tkazishni ta’minlaydi.
II b
III b
Davlat va viloyat 
ahamiyatidagi
Aeroport-
larga,  te mir 
 yo‘l  vokzal-
lari ga  va 
bosh qalar-
ga  ke lish 
yo‘llari
Yuqori tezlikdagi yengil avtomobillar va 
avtobuslar harakati uchun mo‘ljallangan. 
Yuqori tezlikni, xavfsiz va qulay hara-
katni ta’minlaydi. Kesishish va qo‘shilishlar 
ko‘proq turli sathda loyihalanadi. I – II 
darajali aeroportlarga kelish yo‘llari. III – IV 
darajali aeroportlarga kelish yo‘llari.
I a
II a
Davlat ahamiyati-
dagi
Tarixiy yod-
gorliklar va 
dam olish 
joylariga 
kelish shoh 
yo‘llari
Yuqori tezlikdagi, asosan, yengil avtomobil-
lar va avtobuslar harakati uchun mo‘ljallangan 
va shu bilan birga me’moriy-manzaraviy loyi-
halash asoslariga rioya qilgan holda tezlikni, 
harakat xavfsizligi va qulayligi ta’minlanishi 
kerak.
I a
I b
II a
Xalqaro va Davlat 
ahamiyatidagi
Mahalliy 
yo‘llar
Asosan mahalliy tezligi yuqori bo‘lmagan, 
aralash transport (avtomobillar, avtobuslar, 
g‘ildirakli traktorlar, qishloq xo‘jalik mashi-
nalari) harakati uchun alohida xo‘jalik va 
magistral yo‘llar orasidagi transport aloqasini 
ta’minlaydi.
III b
IV a
IV b
V
Mahalliy ahami-
yatdagi
Yo‘lning darajasi uning belgilangan vazifasiga va kelajakdagi 
harakat miqdoriga qarab 6-jadvalga asosan qabul qilinadi.
Turli transport vositalarining harakat miqdorini yengil 
avtomobillarnikiga keltirish koeffitsiyentlari 7-jadvaldan aniqlanadi.
Avtomobil yo‘llarining darajalari va ahamiyati o‘rganilayotganda 
«tezkor avtomobil magistrallari»ga alohida to‘xtalib o‘tish 
maqsadga muvofiq bo‘ladi.

---

130
6-jadval
Yo‘lning darajasi
Kelajakdagi hisobiy harakat miqdori, avt/sut.
Yengil avtomobilga 
keltirilgan
Transport birligida
jami
shu jumladan g‘ildi -
rakli traktorlar
I a
I b
II a
II b
III a
III b
IV a
IV b
V
18000 dan yuqori
14000 dan yuqori
6000 – 14000
6000 – 14000
2000 – 6000
2000 – 6000
1600 – 2000
400 – 1600
400 gacha
9000 dan yuqori
7000 dan yuqori
3000 – 7000
3000 – 7000
1000 – 3000
1000 – 3000
800 – 1000
200 – 800
200 gacha
 – 
 – 
 – 
150 va undan ko‘p
 – 
150 va undan ko‘p
20 dan ko‘p
20 dan ko‘p
20 dan ko‘p
Izoh: 1. Yengil avtomobillar umumiy transport oqimida 30 % dan kam bo‘lganda, hisobiy harakat 
miqdori o‘lchami transport birligida qabul qilinadi. 2. I