O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-xunar ta’lim markazi

3.2. Tandalash romlari
Tandalash romlari o‘ramalarni joylashtirish va undan ipni 
chuvatish uchun xizmat qiladi. Tandalash romlariga quyidagi 
talablar qo‘yiladi:
 
– bobinalarni mahkam tutib turish;
 
– iplarning oson chuvalib chiqishi va nazorat qilish uchun 
qulay bo‘lishligi;
 
– ip tarangligi jarayon davomida bir xil bo‘lishligi va markaziy 
rostlanishi;
 
– bobinalarga xizmat ko‘rsatish qulay bo‘lishligi kerak.
Tandalash romlaridan iplar qo‘zg‘almas va aylanuvchi 
(g‘altakchalardan) o‘ramalardan (bobinalardan) chuvatib olinadi. 
Aylanuvchi o‘ramalardan g‘altakchalarni aylantirish orqali iplar 
chuvatib olinadi. Ip tarangligi g‘altakcha va tutgich o‘qi orasidagi 
ishqalanish hisobiga hosil qilinadi.
Barcha tandalash romlari quyidagi moslamalar bilan jihozlangan 
(3.2-rasm):
Bobina tutgich  –  bobinalarni romda ushlab turishga xizmat 
qiladi.
Ip  yo‘naltirgich  –  iplarni  yo‘naltirish  uchun.
Taranglovchi moslama  –  kerakli va me’yoriy taranglikni hosi 
qilish uchun.
Ip tozalash moslamasi  –  ipdagi ayrim nuqsonlarni bartaraf etish 
uchun.
Havoli purkash moslamasi  –  ipdan chang va iflosliklarni chiqarib 
tashlash uchun.
Mashinani to‘xtatuvchi  –  ip uzilsa, mashinani to‘xtatish uchun.
Xabar berish chiroqlari  –  ip uzilsa, mashina to‘xtasa yonib 
turadi.

---

49
Taranglovchi moslsma 
To‘xtatgich
Yo‘naltirgich Ballonso‘ndirgich
2.2-rasm. Rom moslamalari.
Tandalash romlarining quyidagi turlari mavjud:
1.  V-simon rom.
2.  To‘g‘ri burchakli rom.
3.  Aravachali rom.
4.  Uzluksiz zanjirli rom.
5.  Kassetali rom (Magazine).
6.  Avtomatik rom.
7.  Maxsus rom.
V-simon rom
Rom tuzilishi bo‘yicha V-simon rom shaklda bo‘ladi (2.3-rasm). 
Rom asosi va bobinalar tutgichi yog‘ochdan ishlangan. Yuqorida 
joylashgan bobinalardan boshlab pastki bobinalarning barchasi 

---

50
mashina markazi tomon yo‘naltiriladi. Yog‘och asoslar tomonlari 
markazga nisbatan V-simon shaklda o‘rnatiladi. Bobinalarning 
bunday shaklda o‘rnatilishi iplarning chuvalib chiqishini 
engillashtirib, bir-biri bilan chalkashib ketishining oldini oladi.
V-Rom
Bobina
Yog‘och 
asos
Yo‘naltiruvchi tig‘
3.3-rasm. V-simon shakldagi romga bobinalarning joylanishi.