O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-xunar ta’lim markazi

Kassetali rom (Magazine)
Kassetali romda iplar uzluksiz ravishda ta’minlanib, tandalash 
romiga ikkita bobina o‘rnatiladi. Birinchi bobina ishchi bobina 

---

53
deyiladi va undagi ip oxirini ikkinchi (zaxira bobina) bobinadagi 
ip uchiga bog‘lab qo‘yiladi (3.7-rasm). Birinchi bobinadagi ip 
tugagandan so‘ng avtomatik tarzda ip chuvatish ikkinchi bobinadan 
davom etadi, ya’ni bobinalarni almashtirish uchun mashinani 
to‘xtatish talab etilmaydi (3.8-rasm). Bobinalarni almashtirish 
mashina ishlab turgan paytida amalga oshiriladi va buning natija-
C1
C2
B2
B1
A1
A2
3.7-rasm. Uzluksiz tandalashdagi bobinalarning joylanishi:  
1  –  bobinatutgich;  2  –  ustun;  3  –  ishchi  bobina;  4  –  zaxira  bobina;   
5  –  taranglovchi  moslama;  6  –  tugun.
3.8-rasm. Uzluksiz tandalashda ip chuvatish.

---

54
sida romdan foydalanish samarasi yuqori bo‘ladi. Ip chuvatish 
bir bobinadan ikkinchi bobinaga o‘tayotganda taranglik keskin 
o‘zgarib ketishi kamchiliklardan biri hisoblanadi. Romning ishchi 
sig‘imi kam bo‘ladi, masalan, romda 1000 bobina o‘rnatilsa, ulardan 
500 tasi ishchi bobina bo‘ladi va qolgan 500 tasi zaxira bobina 
hisoblanadi. Rom egallagan maydon boshqa romlarga nisbatan 2 
marta katta bo‘ladi.
Aylanma rom
Aylanma romda ip chuvatish tashqi tomondan amalga oshiri-
ladi (3.9-rasm). Romning ichkari tomonidan zaxira bobinalar 
bobinatutgichga o‘rnatiladi. Bobinalardagi iplar tugagach, romning 
ichki tomoni tashqariga aylantiriladi, natijada bobinalarni almash-
tirishga  sarflanadigan  vaqt  kamaytiriladi.  Bobinalarni  almashtirish 
mashina ishlayotgan vaqtda amalga oshiriladi (3.10-rasm).
3.9-rasm. Aylanma rom ko‘rinishi.
3.10-rasm. Aylanma romda bobinalarni almashtirish.

---

55
Avtomatik rom
Avtomatik rom murakkab tuzilishli bo‘lib, zamonaviy 
tandalash mashinalarida foydalaniladi. Rom harakatlanuvchi, bo‘sh 
bobinalarni olish, to‘la bobinalarni o‘rnatish, qayta taxtlash amallari 
avtomatik tarzda bajariladi. Bobinalardan iplar chuvalib chiqib, 
ip yo‘naltirgich, taranglovchi moslama, ip uzilsa, to‘xtatuvchi 
moslamalardan avtomatik ravishda tez taxtlanadi. Romda 
bobinalarni almashtirishga juda kam vaqt sarflanadi.
Maxsus rom
Maxsus rom ayrim maxsus to‘qimalar ishlab chiqarishda 
qo‘llaniladi. Gilam ishlab chiqarishda tuk iplarini (rangli iplarni) 
o‘rnatish uchun ikki qavatli maxsus romlar qo‘llaniladi (3.11-
rasm).
3.11-rasm. Gilam dastgohi uchun maxsus rom.

---

56