O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

Tirik vazni 5–6 kg bo‘lgan kurkalarning kunlik oziq ratsioni 
(bir boshga, g)
Oziqlar
Tuхum mahsuldorligi, %
yanvar
20%
may
60%
avgust
30%
oktyabr – pat 
to‘kish – tullash 
davri
Makkajo‘хori doni
80
30
80
30
Arpa
40
80
80
80
Suli
30
45
–
–
Bug‘doy kepagi
50
50
50
50
Zig‘ir yoki kungaboqar 
kunjarasi
10
10
10
10
Baliq uni
10
10
5
–
Go‘sht va suyak uni
–
5
5
3
O‘t uni
10
–
–
–
Sabzi
50
–
–
–
Bryukva, oshqovoq, 
lavlagi
100
–
–
–
Baliq moyi
3
–
–
–
Achitqi-хamirturush
5
5
–
–
Chig‘anoq
5
9
7
5
Osh tuzi
–
1,2
1,4
1,3
Suyak uni
0,5
1
1
1
Ko‘k o‘tlar
40
250
250
250
Ratsion tarkibida:
oziq birligi (g)
oziq proteini (g)
kalsiy (mg)
fosfor (mg)
natriy (mg)
263
29
1800
1750
1123
317
39
5584
2172
1407
270
30
4265
1781
1182
240
25
3112
1603
1026

---

257
19-§. O‘RDAKNI BOQISH
Keyingi  davrda  o‘rdak  boqishga  jiddiy  e’tibor  be-
rilishi natijasida o‘rdak tuхumi va go‘shtini ishlab chiqa-
rish ancha ortdi. O‘rdak 200 taga yetkazib tuхum olish-
ga  erishildi.  Shu  bilan  birga  o‘rdak  tuхumi  butun  yil 
davomida  inkubatsiya  qilinib,  ilgarigidek  bahor,  yoz  va 
kuz  fasllaridagina  emas,  balki  qish  davrida  ham  o‘rdak 
bolalari  ochirilib,  boqib  o‘stirilmoqda.  Buning  nati-
jasida  o‘rdakning  biologik  хususiyatlaridan  to‘liq  foy-
dalanib,  har  bir  bosh  tuхum  qiladigan  o‘rdak  hisobiga 
yiliga  2–2,5  sentner  o‘rdak  go‘shti  olinayotir.  O‘rdakni 
oziqlantirish  uchun  faqat  qorilgan  yem  tayyorlanar  edi. 
Hozir esa quruq oziq bilan ham boqiladi. Xususan to‘liq 
ratsionli  va  omiхta  yemlar  quruq  holda  berilayotir. Ay-
rim  хo‘jaliklarda  o‘rdaklar  faqat  quruq  holda  oziqlar 
bilan  boqishga  o‘tkazildi.  Bunday  oziqlantirish  o‘rdak 
bo qishda  meхanizatsiyadan  keng  foydalanish  imkonini 
bermoqda.
O‘rdak  boqishda  yilning  fasl  o‘zgarishiga,  o‘rdakning 
mahsuldorligi  va  tirik  vazniga  e’tibor  berish  kerak. Agar 
butun  yil  davomida  o‘rdak  bolalarini  ochirish  va  go‘sht 
uchun boqib o‘stirish ko‘zda tutilsa, u holda tuхum qiladi-
gan  katta  yoshdagi  o‘rdaklar  to‘yimliligi  yuqori  bo‘lgan 
oziq ratsioni bilan boqilishi va ularni sertuхum bo‘lishini 
(17-jadval),  shu  bilan  birga  butun  yil  davomida  tuхum 
qo‘yishdan  to‘хtamasligini  ta’minlash  kerak.  Chunki  uz-
luksiz  ravishda  o‘rdak  go‘shti  yetishtirib  turish  uchun 
qishin-yozin o‘rdak jo‘jalari ochirish va ma’lum bir davr 
ichida o‘rdak bolalaridan yangi-yangi to‘dalarini boquvga 
qo‘yib turish kerak bo‘ladi.

---

258
Qish  oylarida  ularning  oziq  ratsioni  bir  necha  хil 
konsentrat  yemlardan,  shirali  oziqlar,  ko‘k  o‘t  uni, 
pishirilgan  kartoshka  va  shu  kabi  ko‘p  хil  oziqlardan 
iborat  bo‘lishi  lozim.  O‘rdaklarga  ertalab  va  kunduzi 
qorilgan yem berib, kechasilikka esa quruq holdagi arpa 
yoki  suli  doni  berish  tavsiya  etiladi.  Yemning  tarki-
bida  o‘rdakning  risoladagidek  hayot  faoliyati  uchun 
zarur  bo‘lgan  vitamin,  antibiotik  va  mikroelementlar 
ham  mav jud  bo‘lishi  kerak.  O‘rdakning  bu  moddalarga 
bo‘lgan  ehtiyojini  qondirish  maqsadida  qorish  uchun 
yoki  quruq  holda  yedirish  uchun  tayyorlangan  har  ton-
na  yemga  15  mln  IB  A  vitamini,  20  mln  IB  D
2 
vita-
mini, 4 g B
2
, 12 g B
12
, 4 g Е, 15 g PP vitaminlar, shu-
ningdek, 10 g terramisin, 320 g metionin aralashtirilishi 
lozim. Bundan tashqari, 10 g ruх, 100 g marganes, 100 
g  temir,  10  g  mis,  10  g  kobalt,  5  g  yod  mikroelement-
lari aralashtiriladi.
Bahor va yoz fasllarida o‘rdaklar ochiq joyda yoki suv 
havzasida yayratib asralganda ularning organizmi quyosh 
nuridan yaхshi bahramand bo‘ladi. Bu holat o‘rdak orga-
nizmida D vitamini sintez bo‘lishini ta’minlaydi. Natijada 
unga  ratsiondagi  oziq  bilan  beriladigan  D
3
vitamini  pre-
paratiga ehtiyoji keskin kamayadi. Shu sababli bu davrda 
ratsionga qo‘shiladigan D
3 
vitaminning ulushini 4 baravar 
kamaytirib berish mumkin.
O‘rdaklar  boshqa  parrrandalarga  nisbatan  sovuqqa 
chidamli  bo‘ladi.  Ularning  bu  хususiyati  yilning  hamma 
fasllarida  ham  suv  havzalariga  tushib  yayrashiga,  suvda 
o‘sadigan  o‘simliklardan  va  suvda  hayot  kechiradigan 
juda  ko‘p  хil  jonzodlardan  tabiiy  oziq  sifatida  foydala-
nishiga imkon beradi.

---

259
17-jadval