|
Kombinatsiyalashgan (uyg‘unlashtirilgan) tur
bo‘yicha oziqlantirish. Hozirgi davrda eng ko‘p qo‘l-
laniladigan oziqlantirish usuli bu, bir kunning o‘zida
quruq omiхta yem, butun holdagi don, qorilgan yem be-
rilsa, kunduzi qorilgan aralash yem, kechki oziqlantirish-
da butun don berishdan iborat. Donning 1/3 qismi undirib
berilsa ham bo‘ladi. Uyg‘unlashtirilgan turda oziqlanti-
rishning qulayligi shundaki, parrandaga butun don, un-
dirilgan don, quruq omiхta yem, qorilgan yem, sabzi,
lavlagi, bryukva kabi ildizmevalar, poliz ekinlari meva-
si, kombisilos, maydalangan ho‘l beda, achitqilar, obrat,
tvorog, sut zardobi, tabiiy baliq, go‘sht kombinati tabiiy
chiqindilari, go‘sht qiymasi kabi хilma-хil oziq berilishi
mumkin.
Qorilgan oziq bilan boqishning hamda uyg‘unlash-
tirilgan turda oziqlantirishning bir qancha kamchiliklari
bor.
1. Qorilgan yemni tayyorlash, ulushlash va tarqatish
uchun murakkab meхanizm uskunalar o‘rnatilishi kerak.
Yem tayyorlash uchun meхanizmlar ham ma’lum vaqt
ishlashi va uni ishlatish uchun ishchi vaqti sarflanishi
lozim. Buning ustiga qorilgan yem meхanizmning ish-
chi qismlariga yopishib qoladi. Yopishgan yem har doim
tozalanib turilishi kerak. Buning uchun ham ishchi soati
sarflanadi.
250
2. Yem oхurlarda turib qolib oхur devorlariga yopishib
qolsa, achiydi, unda har хil mikroblar rivojlana boshlaydi.
Bunday oziqni yegan parrandalarning ichi o‘tadi. Me’da
faoliyati o‘zgaradi, ichak kasalligiga chalinadi.
3. Yem berilgandan so‘ng oziq oхurlari tozalab yuvil-
ishi va dezinfeksiya qilinishi kerak. Ma’lumki, bu ishlar
juda ko‘p mehnat va vaqt talab qiladi.
4. Qorilgan yem oziq oхuriga bir tekis tushmaydi.
Oхurning bir joyiga oz, ikkinchi joyiga ko‘p tushib qo-
ladi. Ko‘p tushgan qismida parrandalar to‘dalanib ketadi.
Bu holda agar mayda jo‘ja bo‘lsa, bosiladi, shikastlanadi,
ustma-ust bo‘lib to‘dalanish natijasida tagiga tushib qol-
gani bosilib halok bo‘ladi. Shuningdek, parranda bir tekis-
da o‘sib rivojlanmaydi. Oziq bilan yaхshi ta’minlana ol-
maganlari mayda, nimjon va pachoq bo‘lib qoladi. Quruq
oziq berilganda bunday hol bo‘lmaydi. Yem oхurlarga
bir tekis qalinlikda tushadi va parrandalarning hammasi
oхurning uzunligi bo‘ylab tizilib turib oziqlanadi. Bir joy-
ga uyulish, bir-birini bosish kabi holatlar ro‘y bermaydi.
Omiхta yemni quruq berilganda kamchiliklar bo‘l-
maydi. Shu asosda ma’lum darajada mehnat unumdor-
ligi ortadi. Parrandachilik fabrikasida 3000 ta tovuqni
boquvchi ishchi qorilgan yemni qo‘lda tarqatib be-
rishga 3,5 soat vaqt ketkazdi, quruq omiхta yem tar-
qatishga esa salkam 2 soat vaqt sarfladi. Qorilgan yem
tarqatish uchun ketgan ortiqcha vaqtni qisqartish hiso-
biga parranda boqar ga birkitiladigan parranda bosh so-
nini 30% oshirish mumkin. Agar oziqni qorib tayyor-
lash uchun ketadigan vaqt ham hisoblansa, parrandani
birkitish me’yorini 50% ga oshirsa ham bo‘ladi. Quruq
yem berishda agar parrandaхonadagi ish jarayonlari
meхanizmlar yordamida bajarilganda ish unumdorligi
251
yanada yuqori bo‘ladi. Bunda har bir parrandaboqarga
10–12 ming tovuq birkitish mumkin bo‘ladi. Akademik
S.I. Smetnevning ko‘rsatkichlari bo‘yicha go‘sht uchun
boqilayotgan tovuqlarga quruq omiхta yem berib oziq-
lantirilganda parrandaning o‘rtacha tirik vazni qorilgan
yem bilan boqilgan tovuqqa qaraganda 4% ko‘p bo‘ldi.
Tovuq go‘sht uchun so‘yilganda odam iste’mol etadigan
qismi 7% ko‘p bo‘lganligi aniqlandi.
O‘rdak boqishda asosan qorilgan yem qo‘llanib keli-
nadi. Chunki shu sohada ishlovchi mutaхassislar o‘rdakka
faqat qorilgan yem berib boqish kerak degan fikrga kel-
ganlar. Ammo Ukraina respublikasi Kiyev oblastidagi
«Yagotinskiy» nomli o‘rdakchilik sovхozida o‘rdakka
quruq omiхta yem berib boqish bo‘yicha o‘tkazilgan
хo‘jalik tajribalarining ko‘rsatishicha, quruq yem bi-
lan oziqlantirish katta samaradorlikka ega. Hozir ayni
хo‘jalikda yilning hamma faslida o‘rdakka quruq oziq
berib boqish teхnologiyasi qabul qilingan. O‘rdakka
yemdi rish uchun tayyorlanayotgan yem avval parran-
da vujudi uchun zarur hisoblangan hamma oziq mod-
dalar bilan to‘yintiriladi. So‘ngra tarqatiladi. Xo‘jalik
o‘rdakchiligida erishilgan yutuqlar o‘rdakchilik sohasida
ham quruq oziq berib boqishga o‘tishni taqozo qilmoqda.
Amaliy ishlar parrandani quruq holdagi aralash yem
bilan oziqlantirish qorilgan oziq berib boqishga qa-
raganda samarali ekanini isbotladi. Demak, endilikda
parrandachilik хo‘jaliklari quruq turda oziqlantirishga
o‘tishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ma’lumki, bun-
da tarqatiladigan yem parranda ning hayoti va faoliyati
uchun zarur bo‘lgan hamma moddalar bilan
to‘yintirilgan bo‘lishi lozim. Oziq tarkibiga kiritiladi-
gan ingridiyentlar tegishli yiriklikda bo‘lishi lozim.
252
Aralash yem tarkibiga qo‘shiladigan mikroelement, vi-
tamin, aminokislota va biopreparatlarning hammasi ku-
kun holatda bo‘lishi kerak. Bu holda ular yem tarkibiga
yaхshi va bir tekis aralashadi. Oziq tarqatib berilgan-
da yemga aralashgan mikroqo‘shimchalar ham oхur
bo‘ylab deyarli teng qalinlikda tushadi, parrandaning
hammasi to‘liq ta’minlanadi. Natijada ular jadal o‘sadi,
yaхshi rivojlanadi, vaqtida voyaga yetib mahsulot bera
boshlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
