|
O’pka gangrenasi.
Bu og’ir kasallik hisoblanadi. Uning kilinik kechishi asosan o’tki absessni eslatadi, biroq hamma simptomlarni bir muncha yaqqol ifodalangan. Balg’am “og’iz to’lib” ajraladi, u badbo’y hidga ega, u gungurt shokolad rangli, suyuq ko’p miqdorda turli tuman jumladan aneyrop mikroblarni saqlaydi.
D a v o l a sh bemorni kasalxonaga yotqizish, o’rinda yotish, ovqatlanish, uyqu rejimiga amal qilish, ularni tegishlicha parvarishlash, ovqat oqsillarga A,C,D va B guruh vitaminlarga boy bo’lishini taminlash lozim. O’pkaning yiringli kasalliklariga konservativ va jarrohlik usuli bilan davo qilinadi.
Konservativ usulda asosan antibiotiklar bilan davo o’tkaziladi. Antibiotiklarni bronxoskop yoki bronxial kotetrlar yordamida bronhlar orqali yuvorilganda hammadan yahshi natijaga erishiladi. Bronxoskop yoki katetir yordamida avval yiring suyuqligi tortib olinadi, keyin esa 1 000 000 TB gacha pentselin va 5 000 000 TB gacha streptomitsin yuboriladi. Antibokterial terapiya bemorning antibiotiklarga sezuvchanligini aniqlab olgandan keyin o’tkaziladi. Pentselin (katta miqdorda sutkasiga 3-4-8mln gacha) streptamisin, eritsiklin, levamitsin, termitsin, sigmamitsin, morfotsiklin, sul’famnilamid preparat (norsul’fazol, sul’fadimezin va ta’siri uzaytirilgan boshqa sul’fanilamid ) lar qo’llanadi. Intoksikatsiyaga qarshi kurashish maqsadida gemodez, poliglyukin, plazma, 5 % li glyukoza eritmasi va fiziologik eritmalar tayinlanadi. Organizmning himoya kuchlarini oshirish maqsadida bemorlarga oqsil preparatlarini qo’yish, anobolik garmonlar, V guruh vitaminlari, askarbinat kislota, kalsiy xlorid buyuriladi. Shu bilan birga balg’am ko’chiruvchi dorilar hamda bronhalitiklar berib borilsa maqsadga muofiq bo’ladi.
Jarrohlik usulida davolash o’pkadan qon oqqqanda, piepnevmotoraksida, o’pka emfizemasida, surunkali opseslarda shuningdek, o’smaga shubha bo’lganda o’tkaziladi.
Bronxoektatik kasalliklar.
Bronxoektaziya surunkali o’pka yiringlashi turlaridan biri bo’lib, butun bronh devori va atrofidagi to’qimasining chuqur destroktiv o’zgarishga uchrashi natijasida mayda bronhlarning kengayib ketishidan iborat kasallikdir.
E t i a l o g i y a s i. kasallik ko’pincha o’pkadagi yallig’lanish jarayonlari natijasida kelib chiqadi. Bronxoektazlar ko’pincha chang va ta’sirlovchi gazlarning nafasga kirishi natijasida kuzatiladi. Bronxoektaziyaga surunkali bronxitlar, pnevmoniyalar, o’pka sili, o’pka apsesi pnevmaskleroz hammadan ko’p sabab bo’ladi. Mana shu kasalliklarda bronxlar shilliq pardasi bilan muskul qavatning o’zgarib qolishi tufayli bronxlar kengayib ketadi, bu bronx devoridagi elastik to’qima o’rniga chandiq to’qima paydo bo’lishiga olib keladi. Kasallik to’qima va turmushda orttirilgan bo’lib katta yoshli odamlar va bolalarda qayd etiladi.
K l i n i k m a n z a r a kasallik uzoq vaqtgacha sezilarsiz o’tishi va bemor hech narsadan nolimasligi mumkin. Kasallikda 3 ta davr tafovut etiladi.
I. Davrda bemor o’zini sog’lom deb hisoblaydi, ahyon – ahyonda yo’tal tutib shilimshiqli balg’am tashlab turadi, odatda buni shamollash yoki chekishdan ko’rishadi. Yilning sovuq va zah bo’ladigan payitlarida kasallik og’ir o’tadi.(odam madori qurib, lanj bo’laveradi, yo’tal zo’rayadi). Bu davirda perkutsiya va askultatsiya uchun harakterli belgilar kuzatiladi, faqatgina bronxografiya yoki bronxoskopiyada bronxoektazlarida topilishi mimkin.
II. Davrda bronxoektaziya uchun harakterli manzara ko’zdan kechiriladi. Bemorlar ertalab yiringli balg’am tashlab, yo’talib turishadi, balg’am miqdori asta sekin ko’payib borib bir kecha kunduz davomida 0,5 l gacha yetadi. Bemor bir yonboshi bilan yotganida ikkinchi yonboshi bilan yotganiga qaraganda ko’proq balg’am tashlaydi. Rentgenologik tekshiruvda mayda mayda uyalar holida qorayib turgan joylar aniqlanadi. Bronhografiya kasallik harakteri to’g’risida aniq tasavvur berib, unda kengaygan bronhlarning talaygina bo’shliqlari topiladi.
III Davrda bronhlar bilan o’pkada sezilarli o’zgarishalar, o’pka yurak yetishmovchiligi, xar hil asoratlar qayd etiladi. Bemorlarda tana harorati ko’tarilib turadi, doim bir talay (sutkasiga 1 l gacha ) ko’llansa balg’am tushishi bilan o’tadigan yo’tal tutadi. Ko’krak qafasi bochqasimon shaklga kirib boradi. Tirnoq falangalari yo’g’onlashib, barmoqlar nog’ora cho’plari ko’rinishiga kiradi, tirnoqlar esa soat oynalari shaklini oladi. Perkussiya mahalida bazi joylarda bo’g’iqroq tovush chiqsa (yallig’lanish o’choqlari ), boshqa joylarda quticha tovushi eshitilda (o’pka emfizemasi ). Nafas susaygan, qattiq bir talay quruq va nam hirillashlar bo’ladi. Qonda leykositos kuzatiladi, eritratsitlar cho’kish tezligi kuchayadi . bro’nxoektaziyalarning III davrida yurak va nafas faoliyati buzuladi, ko’pincha bunga animiya qo’shiladi. Bemorlar mehnat qobilyatini yoqotib, ishga yaroqsiz bo’lib qoladilar. Bro’nxoektazlar bir qancha asoratlar berishi mumkin, o’pkadan takror –takror qon ketishi, pnevmaniyalarning tez-tez qo’zib turishi, sepsis, miya absessi, buyrak kassaliklari (amiloidoz ) shular jumlasidandir.
D a v o s i. kasallika chalingan bemorlarni vaqti- vaqtida kasalxonaga yotqizish yoki ularga uy sharoitida o’rin – ko’rpa qilib yitishni tayinlash zarur. Bunday bemorlar kravatda birmuncha boshqacharoq holatda yotadilar, karavatning oyoq tomoni bir oz yuqori (25-30sm) bo’lishi kerak. Bu klinik holat deb atiladi. Bunday holat bronxoektazlarda to’planib qolgan balg’amning yaxshiroq ketishiga yordam beradi, balg’am odatda o’pkaning pastki bo’limlarida bo’ladi. Karavatning oyoq tomoni odatda 3 -4 soatga ko’tarib qo’yiladi, orada esa tanaffuslarqilib turiladi. Bronxoektatik kasallikda kundalik ovqat patsioni oqsilga boy bo’lishi kerak. Balg’amni chiqarib tashlash uchun balg’am ko’chiradigan vositalar, jumladan termopsis o’ti 1 choy qoshiqda kuniga 3 mahal ichish uchun buyuriladi. Hozirgi kunda balg’amni so’rib olib tashlash, bronclarni yuvish va bronhlar ichiga antibiotiklar yuborish (balg’amdagi mikroflora xili va uning antibiotiklarga sezgirligini aniqlagandan so’ng) usuli qo’llanmoqda. Antibiotiklar mushaklar orasiga ham yuboriladi. Kasallikning dastlabki davrida quruq issiq iqlimli (Qrimning janubiy sohilida )sanatoriylarda davolanish maqsadga muvofiqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
