O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi o. T. Hasanova, V. V. Zаyniddinоv hayot faoliyati xavfsizligi

Xalqaro terrorizm va uning salbiy illatlari. 
Xalqaro terrorizm
- 
bir davlat hududi doirasidan tashqariga chiqadigan terrorizmdir. Bu 
odamlarning behuda halok bo’lishiga olib keluvchi, davlatlar va 
ularni rasmiy vakillarining osoyishta diplomatik faoliyatini buzuvchi 
hamda xalqaro aloqalar va uchrashuvlarni, shuningdek, davlatlar 
o’rtasida transport va boshqa aloqalarni amalga oshirishni 
qiyinlashtiruvchi xalqaro miqyosdagi ijtimoiy xavfli harakat va 
qilmishlar yig’indisidir. Halqaro terrorizm XX asrning 60 - 70 
yillariga kelib o’zini yaqqol namoyon qildi: dastlab turli davlatlardagi 
jinoyatchilar, o’z davlatiga nisbatan ekstremistik ruhdagi guruhlar 
birlashib, ijtimoiy - iqtisodiy jihatdan orqada qolayotgan va kam 
rivojlangan mamlakatlarda harakat ko’rsata boshladi. Xalqaro 
terrorchilar ayrim davlatlarning rahbarlariga, xalqaro miqyosda 
obro’ga egа bo’lgan siyasatchilarga chetdan turib suyuqasd 
uyushtirish, davlat, transport, aloqa va milliy havfsizlik tizimini 
ishdan chiqaruvchi portlashlar va harakatlar sodir etish, transport 
vositalari, jumladan samolyotlarni olib qochish bilan shug’ullana 
boshladilar. 80 yillarga kelib halqaro terrorizm yanada jiddiy tus oldi.
Xalqaro terrorizm o’zining yovuz niyatlarini turli terroristik 
harakatlari bilan amalga oshiradi. Jumladan:
-
mustaqil davlatlar chеgаrasini buzish orqali amalga oshirish; 
-
diniy ekstremistik guruhlar tomonidan sodir etish; 

---

409 
-
ekstremistik guruhlar tarkibida qo’poruvchilik harakatlari 
bo’yicha horijlik yollangan kishilarning qatnashishi; 
-
ekstremistik guruh a’zolarining boshqa davlatlar hududida 
tashkil etilgan mahsus lagerlarda tayyorgarlik ko’rish; 
-
qo’poruvchilik sodir etishda, horijiy davlatlar va ekstremistik 
uyushmalar yordamida xalqaro tus olgan noqonuniy qurol - yaroq 
savdosi va narkobisnesdan keladigan manbalardan foydalanish. 
Bulardan ko’rinadiki, xalqaro terrorchilar tomonidan sodir 
etilayotgan 
jinoyatlarning 
ijtimoiy 
xavflilik 
darajasi 
ortdi. 
Terrorchilar qo’liga yadroviy, kimyoviy, biologik va zamonaviy 
hujumkor qurollarning tushib qolish xavfi kuchaydi, bunday holat 
jahon jamoatchiligini qattiq tashvishlantirib qo’ydi.
1977 yilda katta "ettilik" davlatlari rahbarlarining Bonn (GFR) 
shahridagi uchrashuvida xalqaro terrorizmga qarshi kurash to’g’risida 
bayonot qabul qilindi. Halqaro terrorizmning oshib borayotgan xavfi 
va unga qarshi kurash masalalari oliy darajadagi keyingi barcha
uchrashuvlarning asosiy mavzusi bo’lib keldi. Chunki xalqaro 
terrorizm bir tizimga birlashib harakat qila boshladi.
Ular safida turli davlat, millat vakillari, diniy ekstremistik ruhdagi 
shahslar, narkobiznes va qurol - yaroq savdosidan foyda ko’ruvchi 
jinoiy to’dalar, yollanib hizmat qiluvchilar paybo bo’ldi. Xalqaro 
terrorchilik 
va 
ekstremistik 
markazida 
razil 
jinoyatchilarni 
tayyorlaydigan mahsus lagerlar ochildi. Xalqaro terrorchilar aholini, 
hususan, dindorlar va yoshlarni davlatga, davlat tashkilotlariga qarshi 
qo’yishga hamda hokimiyatga qarshi muqolifatni shakllantirishga 
harakat qildi.
O’zbekiston Respublikasi o’z mustaqilligining dastlabki 
yillaridan boshlab terrorizm va ekstremizmning har qanday 
ko’rinishiga qarshi qat’iyat bilan kurashib kelmoqda. O’zbekiston 
Respublikasi xalqaro terrorizm ko’rinishlariga qaratilgan ko’plab 
xalqaro bitimlarning: "Havo kemalarini qonunga hilof ravishda 
egаllab olishga qarshi kurashish to’g’risida"gi 1970 yilda Gaaga 
konvetsiyasining; "Fuqaro aviatsiyasining xavfsizligiga qarshi kurash 
to’g’risida"gi 1971 yildagi Monreal Konventsiyaning; "Xalqaro 
himoyadan foydalanuvchi shahslar, masalan diplomatik agentlarga 
qarshi jinoayatlarning oldini olish va jazolash to’g’risida"gi 1973 

---

410 
yildagi konventsiyaning; "Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi 
kurash to’g’risida"gi va boshqa konventsiyalarning ishtirokchisi 
hisoblanadi. 2004 yildan Toshkentda Shanhay hamkorlik Tashkiloti 
(ShHT) ning mintaqaviy aksilterror tuzilmasi ijroiya qo’mitasi 
faoliyat ko’rsata boshladi.