O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

Nazorat savollari
1.Chorvachilik fermalarida ozuqa yetishtirish jarayonini tushintiring?.,
2.Chorvachilik fermalarida ozuqalarni tayyorlash jarayonlarini aytib o’ting?
3.Chorvachilik fermalarida ozuqa saqlash jarayonlarini mexanizatsiyalash tirish texnikarini sanang?
4.Tuproqga ishlov berish jarayonini tushuntiring?
5. Tuproqga ekish mexanizatsiyalash tirish mashinalari haqida tushuncha bering?
6. Ozuqabop ekinlarga qarov o’tkazishni mexanizatsiyalash tirish?
7..Dag’al ozuqalarni yig’ishtirish mashinalarini ayting?
8. Dag’al ozuqalarni tayyorlash va saqlashni mexanizatsiyalash tirish mashinalarini ayting?


3-MAVZU: Ozuqa aralashmalari tayyorlashni mexanizatsiyalash


REJA
1.Dag’al ozuqa maydalash mashinalari.
2. Qirqish nazariyasi asoslari
3. Ozuqalarga ishlov berish yo’nalishlari
4. Ildiz mevalarni maydalash mashinalarining tuzilishi va ishlash tartibi
5. Ildiz mevalarni yuvish va maydalash mashinalarini rostlash texnologiyasi

Dag’al ozuqa maydalash mashinalari. Dag’al ozuqalarni maydalash uchun bir necha rusumli maydalagichlar qo‘llaniladi. Ba’zi bir maydalagichlar maydalashdan tashqari boshqa jarayonlarni ham bajarishga mo’ljallangan. Hozirgi vaqtda dag’al ozuqalarni maydalash uchun IGK30B, IRT165, ISKZA, Volgarg5, DIS1M, IRTF80, IRMA15, IRM50 kabi maydalagichlar qo‘llaniladi.

IGKZOB dag’al ozuqa maydalagichi. Somon va boshqa dag’al ozuqalarni maydalashga mo’ljallangan bo‘lib, ikki variantda ishlab chiqariladi: IGK301 osma va IGK3011 doimiy o‘rnatiladigan osma maydalagichlar "Belarus" rusumidagi traktorlarga osiladi. Doimiy o‘rnatiladigan IGKZOB quvvatni elektr dvigatelidan oladi.
Volgar 5 maydalagichi uchta texnologik sxema bo‘yicha qoramollar, cho‘chqalar, parrandalar uchun ozuqa maydalashda ishlatiladi.
ISK3 qoramollar va qo‘ylar uchun omuxta ozuqa tayyorlash texnolo­gik yo‘nalishlarida maydalash va aralashtirish uchun xizmat qiladi. ISKZA ning ish unumi namligi 20...40% bo‘lgan somonni mayda­lashda 4...5 t, aralashtirishda esa 20 t/soatgacha etadi.
Qirqish nazariyasi asoslari Ishchi organning materialga bo‘lgan ta’siriga qarab qirqish uch usulga bo‘linadi: puansonda, keskich bilan, olmos bilan.
Olmos bilan qirqish. Pichoq ishchi qismidagi ikki qirrali burchagi uchining materialga bosimi ostida ro‘y beradi. Ikki qirrali burchak uchi olmos deyiladi. Olmos bilan materialning o‘zaro urinib turgan uzunligi bo‘ylab kontaktli normal qirquvchi kuchlanish hosil bo‘ladi. Bu holatda poyaning qirrasi qirqishga aytarlik ta’sir qilmaydi va qirqish jarayoni olmosning materialga botishisiz bajariladi.
Materialni olmosda qirqish jarayonini ikki bosqichga bo‘lish mumkin: boshlang‘ich zichlashtirish va qirqish.
Umumiy holda qirqish jarayoni har xil kechadi. Ulardan uch xilini: normal, burchak ostida, sirpanish qirqishlarni ko‘rib chiqaylik (3.3 rasm).

3.3rasm. Normal (a), burchak ostida (b) va sirpanish (v) qirqishlarda qirqilayotgan materialga ta’sir qiladigan kuchlar sxemasi.

Qirqishning bu turlari birbiridan sirpanish burchagi (τ) miqdori bilan farqlanadi.

Sirpanish burchagi olmosning qaralayotgan nuqtadagi harakat yo‘nalishi bilan shu nuqtadan olmosga o‘tkazilgan normal orasida hosil bo‘ladi.