O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

13-Mavzu: Chorvachilik fermalarida zooveterinariya tadbirlarini mexanizasiyalash
Reja:
1.Veterinariya-sanitariya ishlarini mexanizatsiyalash tirish ferma­larda ogir va noqo’lay mehnat sarfi
2. VDM-2 venterinariya dezenfektsiyalash mashinalari
Veterinariya-sanitariya ishlarini mexanizatsiyalashtirish ferma­larda ogir va noqo’lay mehnat sarfini kamaytiradi, mehnat unumdorligini oshiradi, moddiy harajatlarni kamaytiradi, ishlov berish sifa-tini oshiradi va hayvonlar kassallanishining oldini oluvchi ishonchli tadbir hisoblanadi.
Fermalarda ishlarni bajarish uchun ishlatiladigan texnik qurilmalar Yarnix B.C. usuli bo’yicha qo’yidagicha sinflanadi (3.11.1- jadval).
Chorvachilik fermalarida ishlatish uchun hozirgi vaqtda: VDM-2, ADA, DUK-2, LSD-ZM, ADV, UDS va UDP-M rusumidagi ko’chma va une-versal agregatlar;
OM-22613 va OM-22614 rusumidagi binolarni katta bosim bilan yuvish- dezinfektsiyalash qurilmalari;
AG-UD-2, AAP, AGP, PAK, SAK-1, DAG-2 rusumidagi aerozolli texnika vositalari;
turli xil rusumdagi ko’chma va turg’un hayvonlarni chumiltirish qurilmalari;
OPPK rusumidagi buglash formalinlash kamerali qurilmalar;
Osma ranetsli ORD-1, ORPG-A, purgagichlar va KZ, RVD-1, OMP-2 rusumdagi gidropultlar;

3.11.1-jadval
suvni tozalovchi EN-25, UV-0.5M rusumidagi qurilmalar;
hayvonlarni optik nurlatuvchi qurilmalar;
ulik hayvonlarni yondiruvchi va ob’ektlarga olov yordamida ishlov beruvchi qurilmalar.
Veterinariya-sanitariya ishlov berish qurilmalarining sinflanishi

№	Qurilmalarning sinflanish alomatlari	Sinflanish		Turlari
		1	2	3	4
1	Ho’l dezinfektsiya- lovchi va dezinfek- tsiyalovchi mashina va qurilmalar	Turg’un	Ko’chma	Kuchiruvchi	-
2	Quruq purkovchi ap- paratlar	Traktorli yoki avtomobilli	Qo’lda osma holda	Otli
3	Aerozolli apparat lar	Issiqlik	Termomexanik	Aeromexanik
4	Kamerali ishlov berish apparatlari	Bugli	Bug, formalinli	Vakumli- formalinli	Gazli
5	Hayvonlarni sachratib va Cho’miltirib ishlov berish	Turg’un sa- chratgichlar	Ko’chma sachrat- gichlar	Turg’un, chumil. vannalari	Ko’chma chumil. vanna- lari
6	Fizik usulda de- zinfektsiyalovchi apparatlar va as- boblar	Ultra- binafsha nurlatgichlari	Infrakizil nur bilan ishlov berish apparati	Issiqik yordamida dezinfektsiya apparati	-

Uning yordamida ferma binolari va boshqa ob’ektlari dezinfektsiya va dezinsektsiyalanadi, binolarni issiq yoki sovuk eritmalar bilan katta bosimda yuvish, purkash, hayvonlarning tanasiga bosim ostida ishlov berish, binolarni aerozollash, binolar va boshqa ob’ektlarga olov yordamida ishlov berish, ularni oxakli suv yordamida oqlash ishlarini bajarish mumkin
Mashinaning eritma tayyorlash idishining sigimi 400 l. Mashina tarkibiga 35 l li sigimga ega bo’lgan dezinfektsiyalashidishi 20 l sigimga ega bo’lgan dizel yokilg’isining idishi havo haydash apparati (YaAZ-204), ikkita 20 m uzunlikdagi naporli purkagichlar ulanadigan shlang, sachra- tuvchi SHPR shtangasi, aerozolli forsunka, hayvonlarning junidagi iflosliklarni tozalovchi va yiguvchi moslama va boshqalar kiradi.


Respublikamizda qishloq xo’jaligida turli maqsadlarda shu jum­ladan veterinariya sanitariya ishlarini bajarishda ham ishlatishi mumkin bo’lgan OG-Yu1 «AIDA», K-90, K-45 rusumidagi orqaga osiladigan purkagichlar, OVX-bOO, OVP-1200, OVM-300/1200 purkagichlari,OPSHX-12/15 rusumidagi pnevmatik shtangapi purkagich va boshqa texnika vositalari ishlab chiqarilmoqda. Bu texnika vositalarini chorvachilik fermalarida ishlatish fermalar uchun qulay va iqtisodiy jihatdan ancha samarador hisoblanadi.
Veterinariya dezinfektsiyalash mashinasi VDM-2 (3.11.1-rasm). Bu mashina Chorvachilik fermalarida veterinariya-sanitariya ishlarini bajarish uchun ishlatiladigan asosiy universal texnika vositasi bo’lib UAZ-4695 rusumli avtomobilga o’rnatiladi.

VDM-2 venterinariya dezenfektsiyalash mashinasi sxemasi: 1-yondiruvchi svecha; 2,8,11,13,14,17,19,20-ventillar; 3-forsunka; 4,9-shpщerlar; 5- tashuvchi datchik;

6-nazorat O’lchovr asboblari shiti; 7-asosiy bak; 10-vyituui shtutseri; 12-dezinfeksiyapovchi kontsentratpar baki; 13-havo haydash kompressori (YaAZ-204); 16-k;avo so’rish shtutseri; 18-uyurmachi nasos (VK2-26); 21 -yotsiyagi baki.
LSD-ZM dezinfektsion qurilma (3.11.2-rasm). Bu qurilma GAZ- 704 rusumli avtomobil aravasiga o’rnatilgan bo’lib, chorvachilik binolarini, ferma joylashgan hududlarni dezinfektsiyalash va dezinsektsiyalash, hayvonlarga dezinfektsiyalovchi eritmani purkash va junni yuvish va boshqa turdagi sanitariya ishlarini bajarishda ishlatish uchun mo’ljallangan.
Dezinfektsion qurilma asosiy va yordamchi idishlar, uyurmali nasos, ZID-4,5D rusumli karbyuratorli dvigatelga ulangan nazorat apparaturalar tizimi va boshqa kerakli asboblar bilan jihozlangan. Dezinfek­tsiyalash sovuk yoki issiq eritmalar orqali amalga oshiriladi. Qurilmaning LSD-EP rusumli varianta karbyuratorli ZID-4,5D dvi­gateli urniga elektr dvigateli o’rnatilganligi bilan farqlanadi.
OKV qo’ylarni chumiltirish vannasi (3.11.4-rasm). Qurilma ishlov berilgan qo’ylarni saqlash zagoni 1, zagon 2, ularni kirituvchi ita ruvchi telejka 3, chumiltirish vannasi 6, cho’ktiruvchi 12, chumiltirilgan qo’ylarni saqlovchi zagonlar 4 dan iborat. Qurilma tarkibiga nasos stantsiyasi 7, bug qozoni KV-300M 8, isitish tizimi 9, aralashtirgich 10, tindirgich 5 va nasosi 13 lar kiradi. Qurilma qo’yidagicha ishlaydi. Qo’ylar zagonga kirgiziladi. Ularning ma’lum qismi ikkinchi zagonga kirgiziladi. Telejka bu vaqtda ikkinchi zagonning ung tomonida joylashgan bo’ladi. Ishchilar osma telejkaning chap tomoniga 30...35 ta qo’yni ajratib oladi va uning shoxaparini pastga tushiradi va ung tomoniga harakatlanadi. Shoxalar o’zlari bilan ajratilgan qo’ylarni itarib vanna ustiga platformaga kirgizadi. Uning eshigi yopilib gid­rosistema yordamida platforma pastga van naga qo’ylar bilan cho’ktiriladi DUK-2 dezinfeksion qurilmasi (mualif Komorov N.M) Chorvachilik fermalarini ho’l eritmalar yordamida dezinfektsiyalash va dezin- sektsiyalash uchun mo’ljallangan bo’lib, GAE-53 avtomabil shassisiga o’rnatiladi (3.8.3-rasm). Qurilma ishchi eritmasi uchun asosiy sisternadan,dezinfektsiyalovchi moddalar uchun idishlar, dezinfektsiyalovchi purkagichlar ulanadigan shlanglar, yuritmani isitish uchun qozon va boshqa kerakli asbob va moslamalardan iborat. Ishchilar uchun alohida kabina mavjud. Dezinfektsiyalavchi qurilmaning asosiy texnik ko’rsatkichlari jadvalda ko’rsatilgan.Qurilmaning unumdorligi 3,5-4,0 m2/smena va avtomobilsiz massasi, ish holatida 3240 kg.
Veterinariya-sanitariya mashinalarining tavsifnomasi

№	Mashinalarning ko’rsatkichlari	Mashinalarning rusumlari
		VDM-2	LSD-ZM	DUK-2
1	SHassi	UAZ-469-B	GAZ-704	GAZ-5EA av­
		avtomobil	pritsepi	Tomobil
2	Harakat uzatish mexanizmi	VOM	ZID-4,5	-
3	Asosiy idishining sigimi, l	460	330	860
4	Suyuq emulsiyaning sarflanishi, l/min:
	gidronasosniki	120	50..100	100
	sachratkichniki	12	10	-
	aerozol sachratkich	1,5	-	0,6
5	Ish bosimi, mPa:
	suyuqliklarniki havoniki	0,5 0,08	0,2..0,5	0,25 0,08
6	Eritmalarning temperaturasi, K	353	353	353

1-2 s davomida qo’ylarning butun boshlari bilan cho’ktiriladi vakutariladi, platformaning yon eshiklari ochilib chumiltirilgan qo’ylaryon zagonlarga chiqariladi va osma telejka yana yangi qo’y guruhini vannaga olib keladi.

OKV qo’ylarni chumiltirish vannasining sxemasi: 1-qo’ylarni satslash zagoni;
2-chumiltitrish oldidan ko’gtarni saralash zagoni; 3-itaruvchi telejka; 4- chumilgan qo’ylarning zritmas notsib tushuvchi zagon; 6-vanna; nasos stantsiyasi; 8- bug tsozoni; 9-isitish tizimi: