O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

Ish bo’yicha hisobotda:
Ishning maqsadi, kerakli jihozlar, berilgan topshiriqlar, ishning bajarish tartibi bo’yich tuzilishi va olingan ma’lumotlarga asosan mashinaning ko’rinishi yuqoridagi rasmda ko’rsatilgan holda chiziladi va uning o’lchamlari ko’rsatiladi.


5- Laboratoriya
Sut sog‘ish qurilmalari
Ishning maqsadi: Sut sog‘ish qurilmalari tuzilishi va ishla jarayonini o’rganish. Kerakli jihozlar: Sut sog‘ish qurilmalari yoki uning maketi,ko’rgazmali qurollar, o’quv filmlari, adabiyotlar
1. Mashinada sut sog’ish texnologiyasi
Sigirlarni sog’ishning 3 ta usuli mavjud: tabiiy - buzoqning yelinni so’rishi; qo’lda - sog’uvchining ko’li bilan yelindan sutni siqib chiqarishi; mashinada - sog’ish apparatida sutni so’rish va siqib chiqarish. Mashinada sog’ish operator mexnatini yengillashtiradi va ish unumini bir necha marta ko’taradi; toza, sifatli va tannarxi past sut olishni ta’minlaydi.
Mashinada sut sog’ishda ikkita ish bajariladi:
1. Sigirni sut berishga tayyorlash.
2. Sutni sog’ib olish.
Ko’rinib to’rib diki, birinchi ish zootexnik masala bo’lsa, ikkinchisi muxandislik masalasi hisoblanadi.
Mashinada sut sog’ish jarayoni qo’yidagi ishlarni o’z ichiga oladi:
1. Tayyorlash (elinni iliq suv bilan yuvish - apparatni ishga tushirish - sog’ish stakanlarini yelinga taqib qo’yish). Bu ishlar o’zog’i bilan 60 s ichida bajarilishi lozim.
2. Asosiy (mashinada sog’ish), mashinada ikkilamchi sog’ishni hisobga olgan holda bu ish 4...6 min davomida tugallanishi kerak.
3. Tugallash (apparatni o’chirish -> sog’ish stakanlarini yelindan olish).
Sog’ish stakanlari (6.1-rasm) sog’ish apparatining ishchi organi hisoblanadi va u bir yoki ikki kamerali bo’lishi mumkin. Xozirda ikki kamerali sog’ish stakanlari ishlatiladi. Sog’ish stakanining fiziologik jixatdan bir xil ko’rinishdagi ta’siri vaqti takt, har xil ko’rinishda ta’sir etilgan taktlar majmuasining vaqti esa tsikl yoki pulьs deyiladi. Ikki kamerali sog’ish stakani ikkita tsilindrdan tashkil topgan: tashqi metall gilьza va ichki rezina quvurchasi, ya’ni - so’rish rezinasi. Ushbu ikki tsilindr ikkita kamerani tashkil qiladi: devorlararo va pastki so’rish kameralari. Agar ikkala kamerada ham vakuum mavjud bo’lsa, so’rish rezinasi xech kanday deformatsiyaga uchramaydi, ya’ni to’g’ri turadi. Yelindagi bosim katta, pastki so’rish kamerasida esa vakuum bo’lganda sut yelindan otilib chiqadi va so’rish takti yuz beradi. Ma’lum bir vaqtdan keyin devorlararo kamerada bosim ko’tarila boshlaydi va atmosfera bosimigacha yetadi. Devorlararo va pastki so’rish kameralarida bosimlar farqi yuzaga keladi. Natijada so’rish rezinasi siqilib emizakni ham qisadi, sfinkter yopiladi. Sutning oqib chiqishi to’xtaydi va qisish takti ro’y beradi. Birozdan so’ng devorlararo kamerada atmos­fera bosimi yana kamaya boshlaydi va so’rish rezinasi to’g’rilanib tsikl qaytariladi. Bu ko’rinishdagi sog’ish apparatlari ikki taktli deb ataladi.
Uch taktli sog’ish apparatlarida siqish taktidan keyin pastki so’rish kamerasiga havo yuboriladi va dam olish takti ro’y beradi.

6.1-rasm. Ikki taktli (a) va uch taktli (b) sog’ish apparatlari ikki kamerali stakanlarining ishlash sxemasi: 1-rezinali manjet; 2-stakan; 3-so’rish rezinasi; 4-ulash xalqasi; 5-kuzatish konusi; 6-patrubka; 7-mahkamlash xalqasi
Mashinada sog’ish texnologiyasiga qo’yidagi zootexnik talablar
qo’yiladi.
1. Sigirlar sut berishga tayyor bo’lmasdan sog’ish stakanlarini yelinga taqish ma’n etiladi.
2. Tayyorlash ishlari 60 s mobaynida bajarilishi shart.
3. Maxsuldorligi yuqori bo’lgan sigirlar 4...6 min ichida 30...35 g/s (2 l/min) tezlikda sog’ib olinishi kerak.
4. Sut eng ko’p sog’ilayotgan paytda pastki so’rish kamerasidan sutni peshma-pesh olib ketilishini ta’minlanishi zarur.
5. Qo’lda qayta sog’ilmasdan hamma sut mashinada sog’ib olinishiga
erishish zarur.
6. Sog’ish tugagandan keyin sog’ish stakanlarini yelinda qoldirish ma’n etiladi, chunki sigirlar mastit bilan kasallanishi mumkin. Uch taktli sog’ish apparatlari qo’llanilganda bu talab zarur emas va sog’uvchi ko’proq sigirga xizmat qilishi mumkin.

1.