O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

4. Ish bo’yicha hisobotda: Ishning maqsadi, kerakli jihozlar, Elektr ta’minoti tizimlarini o‘rganish,uch fazali tizimning ishlashi va ulanish sxemalari va ularning vazifasi, tuzilishi, ishlash jarayoni va ularni ishga tayyorlash hamda (Yuqoridagi rasmlarga asoslangan holda amalga oshiriladi) ish jarayoni ko’rsatiladi.


30-Amaliy mashg‘ulot
Elektr yoritish, nurlantirish va qizdirish
1. Ishning maqsadi: Elektr yoritish, nurlantirish va qizdirishning vazifasi, tuzilishi, ishlash jarayoni va ularni ishga tayyorlash bo’yicha ko’nikmalar berish.
2. Kerakli jihozlar: Elektr yoritish, nurlantirish va qizdirish, ko’rgazmali qurollar, o’quv filmlari.
3.Ishni bajarish tartibi:
Elektr energiyasini ko’rinadigan nurlanishi energiyasiga o’zgartirish prinsipi bo’yicha xozirgi elektr bilan yoritish manbalari issiqlik guruxidagi va gaz-zaryad guruxdagi manbalarga bulinadi. Birinchi guruhga chuglanish lampalari, ikkinchi guruhga esa past bosimli simob dampalar (metall-galogen va natriyli lampalar).
CHuglanish lampasi ichiga chuglanish tolasi o’rnatilgan ballondan va tsokoldan iborat. Elektr toki volfram toladan utganida uni 2500:2700 haroratgacha qizdirib, yorug’lik nurlanishi xosil bo’ladi . CHulganma lampalar harorat ta’siri ostida nur sochish asosida XUrilgan yorug’lik manbalaridir.
Cho’lg’anuvchan in monospiral, bir spiral va uch spiralli bo’ladi . Ular turli xu.vvatga va kuchlanishlarga muljallab chiqariladi. Argon, azot, ularning aralashmalari, kripton, ksenon inert gazlar lampa ichiga tuldiriladi. 60 Vt gacha lampalar vakuumli (NV) bo’ladi , 60 Vt dan kattalari- gaz to’ldirilgan (NG) qilib chiqariladi. Asosiy parametrlari: tarmovdap iste’mol qilinayotgan nominal kuchlanishi va quvvati, yorug’lik oqimi; yorug’lik berishi va xizmat muddati. O’rtacha muddati 1000 soat.
Yorug’lik FIKi juda kichik (7-10%), ya’ni berilgan elektr energiyasining oz xismi issixlik isroflariga va kurinmas nurlanishlarga aylanadi. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida chug’lanish lampalari ko’rinadigan nurlanish manbai va infraqizil nurlar manbai sifatida qo’l laniladi. 220V kuchlanish bilan yoritish uchun: NV (15 : 25Vt li), NB (400-100 Vt li) gazli bispiral, NBK (40-100Vt li) kriptin gazli bispiral, NG (150 : 1500 Vt li) gazli monospiral. Lampa kolbasining ichki yuzasidan oynasimon xaytargich bor: ZN - normal yoritish, ZS - xuritish lampasi. Yod siqlli; KI - (yodlangan) va KG - galogenli lampalar ishlatiladi. Lyumenistsent lampa uzun shshia nay, ichki sirti lyuminofor bilan xoplangan
Ikkala uchi germetik berkitilgan va tublariga shisha oyotschalar o’rnatilgan. Bu oyokchalarda tola tarzidagi oksidlangan volьfram elektrodlar bor. Nayning ikkala uchida ulashchitirlar bilan jixozlangan sokollar bor.
Nayga 30-50 mg simob tomchisi va 3 ml simon ustuni (400G1a) bosimi argon kiritilgan. Elektr yoy razryad paydo bulganda simob bugida ulьtrabinafsha nurlanish xosil bo’ladi , lyuminofor bu nurlanish ta’sirida shu’lalanadi (lyuminestsentlanadi). Lyuminestsent lampani ulash sxemamining asosiy elementlari nay, drosselь, starter, ikkita kondensator (S_g va S₂). Lampani yotsish jarayonini ko’rib chikysh sxemadagi asosiy elementlarning vazifasini aniqlashga imkon beradi. Starter ikki muxim vazifani bajaradi: 1) lampaning elektrodlarini katta tok bilan k,izdirish va shu bilan yondirishni osonlashtirish uchun zanjirni qisqa tu gashtiradi;
2) lampaning elektrodlar qizigach, elektrik zanjirni uzadi va elektrodlar urtasidagi gazli oraliqni teshib uta oladigan katta kuchlanishli impuls xosil qiladi.
Drosselь vazifasi: 1) tok щshmatini cheklaydi. 2) kuchlanish impulьsini xosil qiladi; 3) yeyo razryadning yonishini stabillaydi. Kondensatorlar xuvvat koeffitsientini orttirish va radio xalatsitlarini yuxotishga muljallangan. Lyumenistsent lampalari ulash sxemalar starterli yoki startersiz bo’ladi . Starterli sxemalarida maxsus ishga tushirish-rostlash apparatlari (PRA) chiqariladi, ular 1UBI, 1UBE, 1UBK (induktivli, sigimli, komiensatsiyalangan balast bir lampa uchun) va 2UBI, 2UBE, 2UBK (ikki lampa uchun). Startersiz PRA lar ABI, ABE, ABK bilan belgilanadi.