O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

Istiqboldagi 
inqiroz

---

183 
Titrash birlashish tanqidiy chastota (CCM) 20 yoshda maksimal bo‘ladi. Keyin 
aniq pasayish tendensiyasi kuzatiladi.
Eshitish sezgisi xar qaysi kattalik davr mobaynida yomonlashib boradi va 50 yosh 
ichida ko‘pchilik zaif tovushlarni yaxshi eshitmaydi. yigirma yoshlilarning 
yeshitish xirmonlarini standart sifatida qabul qilinsa, 30yoshda eshitish sezgirligi 
10 db, 40 yosh ichida – 20, 50 yosh ichida – 30 db ga kamayadi. 
Shu bilan birga ta’m va hid sezuvchanligi, shuningdek og‘riqga nisbatan 
sezuvchanlik asta-sekinliki bilan kamayadi 
Diqqat.
B. G. Ananevning laboratoriyasida ixtiyoriy diqqatning eng yuqori 
darajasi o‘rta yoshdagi (18-33 yosh) yoshlarga to‘g‘ri kelishi aniqlandi. 34-35 
yoshdan ixtiyoriy diqqat darajasi pasaya boshlaydi 
18 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan har xil turdagi (qisqa muddatli va uzoq 
muddatli, ko‘rgazmali va eshituv) xotiralari nisbatan barqaror darajada saqlanib 
qolinishini aniqlandi. Keyin, keyingi o‘n yil ichida xotiraning yengil, ammo 
barqaror pasayishi boshlanadi.
Tafakkur va itellekt
. D. Vekslerning fikriga ko‘ra, inson intellekti 19-20 yoshiga 
kelib maksimal rivojlanishga erishadi, keyin mahalliy psixologlarning 
ma’lumotlarida tasdiqlangan stabilizatsiya bosqichi keladi. 30-34 yoshlardan 
boshlab intelektual funsiyalarning mahsuldorligi pasayib boradi. Agar biz mantiqiy 
tafakkurini 100% deb olsak, yigirma yoshlilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini 
olsak, 30 yoshda 87 %, 50-80 va 60 yoshlarda 75 % ni tashkil qiladi. 
Eng katta pasayish kognitiv vazifalarni bajarish uchun vaqt yetishmasligi bo‘lgan 
hollarda kuzatiladi. Verbal subtestlar 47 yosh va undan katta yoshdagi kishilar 
tomonidan 18-25 yoshdagilarga nisbatan (mos ravishda 267 va 245 ball) 
muvaffaqiyatliroq amalga oshirilganligi aniqlandi. Matematik subtestlar uchun 
ham xuddi shunday (o‘sish 88 dan 103 ballgacha bo‘lgan). 
Fazoviy fikrlash testida ziddiyatli natijalar olindi eng past ball 26-35 va 36-46 yosh 
guruhlarida olingan (mos ravishda 95,6 va 97,3 ball). 18-25 va 47 yosh va undan 
katta yosh guruhlarida ko‘rsatkichlar har ikkala guruhda ham yuqori va bir xil 
bo‘lgan (mos ravishda 100,1 va 100,7 ball). 
Ushbu tadqiqotda sub’ektlarning aql-zakovati darajasidan qat’iy nazar, kattalar va 
keksalik davrida intellektual qobiliyatlarning pasayishi ko‘rsatilganidek keskin 
sodir bo‘lmaydi.