O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

YUQORI NAFAS YO`LLARI O`TKAZUVCHANLIGINI TIKLASH.
GEYMLIX USULI. 
Nafas yo`llari havoning burun va oqizdan boshlab o`pkaga o`tish yo`lidan iborat. Nafas 
olish yo`llarini nimadir to`sib qo`ysa, jabrlanuvchi bo`g’ila boshlaydi va uning organizmi kerakli 
miqdorda kislorod olmaydi, natijada uning hayoti xavf ostida qoladi. Bunday holat shoshilinch 
vaziyat hisoblanadi va nafas yo`llarining o`tkaza olmasligining sabablarini bartaraf qilish 
maqsadida birinchi yordam ko`rsatish talab qilinadi. 
Nafas yo`llari o`tkaza olmasligining sabablari 
Nafas yo`llarining o`tkaza olmasligi tilning ichga botishi yoki jarohat yoxud 
allergiyaning oqir xili natijasida og’iz bo`shlig’i va tomoq to`qimalarining shishib qolishi 
oqibatida yuz beradi. Hushsiz holatdagi kishilarda bunga sabab ko`pincha til bo`shashib, u 
tomoqning ichiga kirib qoladi va o`pkaga havo o`tishini to`sib qo`yadi. 
Nafas yo`llarining o`tkaza olmay qolishiga sabab ularga yot jismlar, masalan, ovqat, 
kichik o`yinchokdar yoki qusiq, shilimshiq, qon yoki so`lak kabi suyuq moddalarning kirib 
qolishidir. Bu holat bo`g’ilish deyiladi. Yot jismlar nafas yo`llarining tomoqdan tortib 
o`pkagacha bo`lgan istalgan joyida tiqilib qolishi mumkin. 
Bo`g’ilishning eng tarqalgan sabablari quyidagilardan iborat: 
• ovqatning katta bo`lakchasini yaxshilab chaynamasdan yutib yuborishga urinish, 
• ovqatgacha yoki ovqatlanish vaqtida spirtli ichimliklarni juda ko`p iste'mol qilish. Alkogol 
qusish refleksini bo`shashtiradi va ovqat tiqilishi ehtimolini oshiradi, 
• tish protezlari ovqat yutish oldidan yaxshi chaynalganligini sezishga xalaqit beradi, 
• ovqatlanish vaqtida qizg’in gaplashish va kulish yoki shoshilib ovqat yeyish, 
• oqizda ovqat yoki yot jismlar borligida yurish, o`ynash yoki chopish. 
 

---

190