O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

Katta yoshlilarda yurak-o`pka faoliyatini tiklash tadbirlarini o`tkazish 
Agar voqea sodir bo`lgan joyda xavf-xatar bo`lmasa, birlamchi ko`zdan kechirish o`tkaziladi. 
Jabrlanuvchining hushi joyidaligini aniqlash uchun, "Sizga yordam kerakmi» deb baland ovoz 
bilan so`rab, chapak chalib, trapetsiyasimon muskuli siqish lozim. 
Jabrlanuvchi hushsiz bo`lsa jabrlanuvchini asta orqasiga aylantiriladi (zarur bo`lgan 
taqdirdagina). 
Nafas yo`llarini ochib, nafas bor-yo`qligi tekshiriladi. Buning uchun boshini orqaga egib, 
iyagi ko`tariladi. Nafas bor-yo`qligini aniqlash uchun 5 sekund davomida ko`rish, eshitish va 
sezish nazoratidan foydalaniladi. 
Jabrlanuvchi nafas olmayotgan bo`lsa, jabrlanuvchini qattiq joyga orqasi bilan yotqizib, 
"Og`izdan-og`izga" ikki marta to`la puflab, jabrlanuvchining burun kataklari qisiladi. Lablar 
bilan jabrlanuvchining og`zini zich tutib, 2 marta to`la puflanadi. havo o`pkasiga o`tayotganiga 
ishonch hosil qilish uchun ko`krak qafasi ko`tarilishi kuzatiladi. 
Tomir urayotgan-urmayotganligini tekshirish uchun 10 sekund davomida tomir urishi 
tekshiriladi. 
Yurakni yopiq massaj qilish uchun: 

---

165 
• Barmoq bilan to`shning quyi chekkasidagi chuqurchani topib, barmoq shu yerga qo`yiladi. 
Jabrlanuvchining tovoniga yaqin bo`lgan qo`lni ishlatish zarur. 
• Boshqa qo`lning kaftini jabrlanuvchining to`shiga, 
barmoqlar turgan joydan yuqoriroqqa qo`yiladi. 
• Barmoqlarni chuqurchadan olib, birinchi qo`lning kaftini 
boshqa qo`ldan yuqoriroqqa qo`yiladi. 
• Barmoqni ko`krak qafasiga tekizmaslik kerak. 
To`shni 15 marta bosiladi. Bosishda qutqaruvchining 
yelkasi kaftlari ustida turishi lozim. To`sh 4 sm dan 5 sm 
gacha chuqurlikda 10 sekund ichida taxminan 15 marta 
bosiladi (1 minutda 80 dan 100 martagacha) bosiladi. Bir 
maromda, tikka, qo`lni doimo to`sh ustida tutgan holda 
bosish kerak. Muolajani o`tkazayotganda tebratuvchi harakat qilmaslik lozim. Bu bosishning 
ta'sirini kamaytirib, kuchning bexuda sarflanishiga olib 
keladi. Navbatdagi bosishni boshlashdan oldin ko`krak 
qafasi dastlabki holatiga qaytishiga yo`l qo`yib berish 
kerak. 
"Og`izdan-og`izga" 2 marta to`la puflanadi. 
Buning uchun boshini orqaga egib, iyagini ko`tarib, nafas 
yo`llari ochiladi. Jabrlanuvchining burun kataklarini 
qisib, ikki marta to`la puflanadi, har biri 1,5-2 sekund 
davom etishi kerak. havo o`pkaga o`tayotganiga ishonch 
hosil qilish uchun ko`krak qafasi ko`tarilayotgani kuzatiladi. 
 
To`shni bosish va puflash siklini davom ettiriladi. Buning uchun 15 marta bosish va 2 
marta puflashdan iborat 3 sikl bajariladi.