O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

2-guruh
. Oyoq yoki qo`l suyaklari yopiq singan, ko`p qon yo`qotgan, biroq qon oqishi
to`xtatilgan bemorlar.
3-guruh. 
Kam qon yo`qotgan, biroq qon oqishi to`xtagan, mayda suyaklari singan, lat yegan 
bemorlar. 
Bu guruhlarning har biridagi kichik yoshdagi bolalarni onasi yoki otasi bilan birinchi navbatda 
evakuatsiya qilish zarur. 
Bemorlarni tashish usullari. 
1.
Qo`lda 
2.
Yelkada 
3.
Orqada 
4.
Bir yoki ikki tashuvchi yordamida 
5.
Birin-ketin 
6.
Zambil yordamida 
7.
Tashuvchi ilmoqni aylana, sakkizsimon va tugun shaklida yasab tashish. 
8.
Bemorlarni shikastlanish maydonidan olib chiqish: 
9.
Bemorlarni qo`tqaruvchi orqasiga opichlab olib chiqadi. 
10.
Ikkita qo`tqaruvchini qo`llari qulf qilingan holda bemor tashiladi. 
11.
Qutqaruvchilar bemorlarni tasmalar yordamida olib chiqadi. 
12.
Qutqaruvchilar bemorlarni bir yoki ikkita zambilda tashishadi. 
Kasallar va shikastlangan odamlarni olib borishda mumkin qadar ko`proq avaylaydigan 
sharoitlar yaratib olib ketilayotgan odamni hammadan qulay va turli vaziyatda yotqizib qo`yish 
kerak. Olib borish va tashishda noto`g`ri harakat qilinsa, bu ahvolni yomonlashtirib, qo`shimcha 
shikast paydo bo`lishiga olib kelishi, qon oqishining kuchayishiga, singan suyakning o`rnidan 
siljib qolishiga sabab bo`lishi mumkin. 
Jarohatlanganlarni zambilda tashishda jarohatning turi, og`irligi va shu insonning 
umumiy ahvoli hisobga olinadi. 

Oyoq shikastlanganda, jarohatlanganda, kuyganda, shuningdek umurtqa pog`onasining 
singanligiga shubha bo`lganda bemor zambilga chalqancha yotqiziladi va shu holatda 
tashiladi. 

Bosh suyagi ochiq singanda, bosh miya jarohatlanganda, miya chayqalganda va agar 
bemor xushida bo`lsagina, hamda shok belgilari kuzatilmagan taqdirdagina bemor 
chalqanchasiga boshi tanasidan 10-15( burchak ostida balandroq ko`tarilgan holda 
yotqiziladi. 

Agar bemor shok holatida bo`lsa, yoki shunday holatga tushish xavfi bo`lsa, u holda 
bemorni chalqanchasiga, oyoqlari boshidan balandroq qilib yotqiziladi. 

Ko`krak bo`shlig`i a'zolari jarohatlanganda, o`tkir nafas yetishmovchiligi bo`lganda, yuz, 
ko`z, jag`, bo`yin va ko`krak jarohatlarida, qo`l suyaklari singanda, hamda shu 
jarohatlardan keyin shok alomatlari kuzatilmagan taqdirda bemorni yarim o`tirgan holda 
transportirovka qilinadi. 

Tananing juda katta qismi kuyganda bemor sog`lom tomoniga yotqiziladi va shu holatda 
tashiladi. 

Tos suyagi singanda bemor chalqancha yotqiziladi, oyoqlari tizzada bukiladi, tizza 
orasiga va tagiga bolish qo`yiladi, ikkala son va ikkala boldir bir-biriga ro`mol bilan 

---

217 
bog`lab qo`yiladi va oyoq kafti biron narsaga tiraladi. Bunda bemorning boshi yostiqda 
bo`ladi. 

Umurtqa pog`onasi singan, jag` va burunning ochiq jarohatlari, shuningdek qon ketish 
bo`lsa, u holda bemor qorin bilan, boshini yon tomonga o`girib yotqiziladi (nafas 
yo`llariga qon tushmasligi uchun). 

Og`ir shok va terminal holatdan chiqarilgan, hamda xushiga keltirilgan bemorlar yon 
boshlatib transportirovka qilinadi.