|
Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash testlari Shuni alohida qayd etish lozimki, bugungi kunda pedagogik diagnostikada tashxislash metodlari to'laqonli o'rganilib chiqilmagan.
Bugungi kunda tarbiyalanganlik darajasini aniqlaydigan quyidagi testlar mavjud:
1. Umuminsoniy sifatlarni shakllantirish testlari;
2. Axloqiy tushunchalarni shakllantirish testlari;
3. Ijtimoiy va boshqa sifatlarning shakllanganligini aniqlash testlari;
Shaxsning alohida sifatlari (temperament, idrok, xarakter)ni aniqlash testlari. Pedagogik diagnostika va korreksiya jarayoni reja asosida, tizimli va maqsadli olib borilsa, komil insonni tarbiyalashdek asrlardan beri azaliy orzuni amalga oshirish istiqbollarini kengaytiradi.
Yoshlarni diniy ekstremizm, aqidaparastlik, deviant xulqlilik, giyohvandlik, fohishabozlik kabi jamiyatimizga yot illatlardan asrab-avaylaShimiz uchun tizimli tarbiyaviy metodikalardan foydalanishimiz lozim. Bunda ta’lim muassasasalari, oila, mahalla-kuy, keng jamoatchilik bilan hamkorlikda tarbiyaviy ishlarni amalga oshirish lozim. Buning uchun yoshlarda ma’naviy-ma’rifiy qarashlar ko'larnini kengaytirish, sayqallashib qolgan uslublardan voz kechib, yangi, zamon talablariga mos keladigan tizimli metodikani, pedagogik treninglarni ishlab chiqish kerak.
Metodik ishlar talabalarning umumiy tarbiyalanganlik darajasi (nazariy, metodik saviyasi) barcha qirralarini qamrab olishi va uning malakasini uzluksiz takomilashib borishiga xizmat qilmog'i kerak. Ya’ni metodik xizmatda talabaning kasbiy malakasining barcha fazilatlari yaxlit mujassam ob’ekt sifatida tadqiq qilinadi. Shu asosda korreksion va rivojlantiruvchi tadbirlar belgilanib amalga oshiriladi. Demak, metodik ishlarda asosiy mezon talabalarning kasbiy bilim, ko'nikma va malakalarining takomillashuvi, madaniy saviyasining o'sishida ularga aniq faol yordam berish, pirovard natijada ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirishdir.
Metodik xizmat tizimida diagnostika ishlari ana Shu bosh mezon nuqtai nazaridan yondaShilgan holda amalga oshiriladi. Ta’lim-tarbiya jarayonining dolzarb muammolarini, nuqsonlanni tezkorlik bilan tugatish uchun metodik ishlarning istiqbolini belgilash lozim. Ta’lim tizimida diagnostika, birinchidan, qandaydir nuqson yoki kamchiliklarni aniqlash bilan ularni bartaraf etish chora-tadbirlarini belgilash maqsadida amalga oshiriladi. Har bir diagnostikadan so’ng, albatta korreksion ishlar amalga oshiriladi. Ba’zi vaqtlarda sodir bo'lishi mumkin bo'lgan salbiy burilishi yoki xatolarning oldini olish uchun diagnostika o'tkazilib bu sog'lomlashtirish (profilaktik) xarakteriga ega bo'ladi. O'qituvchining korreksion ishlarni olib borishdagi mahorati ta’lim berishda psixologik yondashuv natijalari, o'quvchilarning o'zlashtirish jarayonlari sifati va samaradorligi bilan belgilanadi.
Uzluksiz ta’lim tizimida yoshlarni tarbiyalashda metodik xizmat tizimi o'qituvchi faoliyatini ham tashxis qilishni nazarda tutadi. Yoshlarning tarbiyalanganlik darajasini diagnostika qilish va korreksiyalash qo'yidagi tartibda amalga oshiriladi:
• tashxis ob’ektini tanlsh;
• tashxis metodikasini belgilash (ishlab chiqish);
• tashxis o'tkazish;
• natijalarni tahlil qilish (inteфretatsiya);
• diagnostika tahlili asosida korreksion tavsiyalar va tadbirlar ishlab chiqish;
• metodik xizmat qilish mazmunini belgilash va amlga oshirish (korreksiya va sog'lomlaShtirish ishlari);
• qayta tashxislash, sifat o' zgarishlarim aniqlash.
Yoshlarda ijobiy xislatlarni shakllantirish, ularning sog'lom irodali bo'lishlari uchun tarbiyaviy tadbirlarni yosh xususiyatlariga mos ravishda bir qator bosqichlarda o'tkazilishi maqsadga muvofiqdir. Umumiy o’rta ta’lim maktablarida, akademik litseylarda, oliy ta’lim tizimida tarbiyaviy korreksiyalash ishlarini Myunstenberg metodikasi bo'yicha amalga oshirish samarali natijalar beradi.
Timoti-Liri metodikalariga tayanilgan holda ishlab chiqilgan va tavsiya qilinayotgan tizim o'spirinlarning xulqidagi nuqsonlarni korreksiyalashda (mikroguruhdagi xususiyatlar o'rganilib chiqilgach, sotsiometriya, referentometriya, (o'zaro kirishuvchanlikni Shakllantirish)muhim ahamiyat kasb etadi.
Pedagogik faoliyat - kishi mehnatining eng murakkab sohalaridan biri ekan, zamonaviy o'qituvchi ijtimoiy pedagog-psixolog bo'lmasligi mumkin emas. Shuning uchun ham o'quvchilar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarni yo'lga sola olishi, bolalar jamoasida ijtimoiy-psixologik mexanizmlardan foydalanishni bilishi zarurdir. O'xshash qilib, pedagogik korreksiyalash oqilona tashkillashtirilganda 16-17, 18-19. 20-23 yoshlilardarivojlantiriladigan ma’naviy sifatlar: vatanparvarlik, ziyolilik, ma’rifatparvarlik, adolatlilik, mas’uliyatlilik va boshqalarni tashkil etsa,
Do'stlaringiz bilan baham: |
