O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti boshlang’ich ta’lim fakulteti boshlang’ich ta’lim pedagogikasi kafedrasi boshlang’ich ta’limda pedagogik diagnostika

Ishning borishi: yuqorida har bir ko’rsatkich chegarasidagi baho mezonlaridan foydalangan holda o’quvchilarning (talabalarning) tarbiya darajasiga qarab o’zlariga-o’zlari baho berishni taklif qilish. Buning uchun 10-11-sinf o’quvchilari uchun tayyorlangan materialni asos qilib olish mumkin. So’ngra natijalarni jadvalga ko’chirish. Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash vaqtida uch xil yuqori, o’rta, past baholardan foydalanish mumkin. U yoki bu ko’rsatkich bo’yicha o’quvchiga (talabaga) baholash mezonlarining barchasi mavjud bo’lgan hollarda yuqori, yarmi mavjud bo’lganda o’rta, yarmidan kamroq qismi mavjud bo’lganda past baho qo’yilishi zarur.

FIO

vatanparvarlik

Jamoaviylik

Insonparvarlik

Halollik

Mehnatga halol munosabatda bo’lish

Mas’uliyat

Prinsipiallik

Maqsadga intilish

Faollik

Qiziquvchanlik

Estetik kamolot

Jismoniy kamolotga intilish

Intizomlilik

Topshiriq bajarilgach o’quvchilarga (talabalarga) sinfdagi o’quvchilarning baholarini ko’rsatib o’tilgan ko’rsatkichlar bo’yicha umumiy miqdori hisoblab chiqilishi taklif qilinadi hamda hisoblash natijalari jadvalga yozib qo’yiladi. Mana shu jadvaldagi ma’lumotlar asosida sinfning umumiy tarbiyalanganlik darajasi to’g’risida xulosa chiqariladi.

O’quvchilar soni Tarbiyalanganlik Ko’rsatkichlari	Kamolot darajasi
	Yuqori	O’rta	Past
Vatanparvarlik
Jamoaviylik
Insonparvarlik
Halollik
Mehnatga halol munosabatda bo’lish
Intizomlilik
Faollik
Prinsipiallik
Maqsadga intilish
Qiziquvchanlik
Estetik kamolot
Jismoniy kamolotga intilish
Jami

Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash metodikasi o’quvchilar to’g’risida ma’lumotlar olish uchun har xil usullardan foydalanishni nazarda tutadi. Masalan, rostgo’ylik, so’z bilan ishning birligi, to’g’rilik va shu singari o’quvchilar halolligini belgilovchi ko’rsatkichlarni aniqlash uchun kuzatish, suhbat o’tkazish, anketa tarqatish, insho olish va shunga o’xshash usullardan foydalanish mumkin.

Ko’rsatma asosida tashxis bayonnomasi tuzing.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1.Abdullayeva Sh.A. Pedagogik diagnostika va korrektsiya. – T.: “Fan va texnologiyalar” nashriyoti, 2009.
2.Abdullayeva Sh.A., Ro`ziyeva D.I. Pedagogik diagnostika va korrektsiya. – T.: TDPU nashriyoti, 2018.
3.Tolipova J.O. Pedagogik testologiya. – T.:, 2015
9-mavzu: “O’quvchilarni kasbiy yo’naltirishning diagnostik karta”sini tuzish metodikasi.
REJA:
1. O’quvchilarni kasbiy yo’naltirishning nazariy asoslari.
2. “O’quvchilarni kasbiy yo’naltirishning diagnostik karta”sini tuzish metodikasi.
Bugungi kunda jaxon fani texnikasi mehnat texnologiyasi va psixologiyasi tezkorlik bilan rivojlanmoqda. Shunday qilib, 21 asrda, juda ko’plab davlatlarda bo’lgani kabi, dunyo kartasida munosib o’rin olgan mustaqil o’zbekistonda ham barcha sohalarda tub islohatlar boshlandi. Bu islohatlarning hammasi inson omilini har qachongidan ham yuqori saviyaga ko’tarib,uning kuchi, idroki, salohiyati, ruhiyati hamda manaviy barkamolligini bevosita taraqqiyot, rivojlanish va svilizatsiya bilan uzviy bog’ladi. Bu esa shakllanayotgan o’smir o’zining psixologik imkoniyatlarini bilishi, o’zligini anglashi, har qanday sharoitda ham turli o’zgarishlarga psixologik jixatdan tayyor turishi, yangicha fikrlash va mulohaza qilishi, mehnat sharoitida ro’y berayotgan psixologik jarayonlarni to’g’ri idrok etishi, qobilyatini rivojlantirish kabi vazifalarni kun tartibiga qo’ymoqda. Shunday qilib, yoshlarni kasbga yo’naltirish ishlariga ilmiy jixatdan qaraganda kasb tanlash kasbiy shakllanish davrining dastlabki bosqichi bo’lib, rivojlanayotgan o’simlikning muhit va jamiyat bilan hamkorligida uzoq vaqt davom etadigan murakkab psixologik jarayondir. Boshqacha aytganda, nafaqat umumiy va maxsus qobiliyatlar, shaxs xususiyatlari, balki, shu bilan birga, shaxsga moddiy va ma’naviy, ijtimoiy va iqtisodiy jixatdan ta’sir etuvchi tashqi muhit ham kasb tanlashga o’z ta’sirini o’tkazadi. Ushbu jarayonlarda har bir o’smirda bo’lajak kasbga ongli va to’g’ri, muayyan sohaga nisbatan ozmi-ko’pmi ijtimoiy, ijobiy munosabatlar shakllanadi.Shu sababli o’quvchining kasb tanlashga tayyorligi deganda, kasbni to’g’ri tanlashga imkon beradigan kasbiy ta’limning muvaffaqqiyatini ta’minlaydigan, qulay imkoniyatlarni yuzaga keltiradigan shaxs rivojlanishining muayyan bosqichi yoki holati tushuniladi. Bu esa kasbga yo’naltirish faoliyatining maqsadi asosan o’quvchi yoshlarning bo’lajak kasbini ongli va mustaqil ravishda to’g’ri tanlashlariga qaratilgan bo’lishi kerak, degan fikirga kelishga asos bo’ladi.
Kasbni ongli ravishda tanlash mohiyatini ochib berarkan, akademik G.S.Kostyuk uning quyidagi qismlarini qayd qiladi: a)jamiyat manfaatlari yo’lida mehnatga ijobiy munosabat, mehnatsevarlik, mehnat har bir insonning burchi ekanligini to’g’ri anglash; b)muayyan kasb-hunarlar haqidagi bilimlarga ega bo’lish; v) o’z-o’ziga to’g’ri baho bera olish.
O‘quvchilarni ongli kasb tanlashga tayyorlash bo‘yicha butun pedagogik jamoaning olib boradigan ishi o‘quv-tarbiya jarayonining tarkibiy qismi hisoblanadi. Ushbu mas’uliyatli davlat ahamiyatiga molik bo‘lgan ishda maktab o‘qituvchilari muhim o‘rin tutadi. O‘quvchilarni ongli kasb tanlashga tayyorlashda, ularning qobiliyati va moyilligini har taraflama rivojlantirishda maktab o‘qituvchilari o‘zlarining barcha imkoniyatlaridan foydalanishlari zarur. Buning uchun ular quyidagilarga amal qilishlari zarur: 1. Kasb tanlash masalalarini hisobga olgan holda o‘z predmetlari bo‘yicha har bir mavzuni kasb tanlash bo‘yicha imkoniyatlarini chuqur o‘rganishlari va ularni o‘quv-tarbiya jarayonida o‘quvchilarga yetkazishning shakl va metodlarini aniqlashlari; 2. O‘quvchilarni ongli kasb tanlashga tayyorlash bo‘yicha maktabning kasb tanlash sistemasida u o‘zining vazifalari va mazkur fanlarning roli va tutgan o‘rinlarini aniq va to‘g‘ri tushunishi; 3. Kasb tanlash ishini har bir o‘quvchining qiziqishi, qobiliyati va moyilligini hisobga olgan holda o‘quvchilar bilan amalga oshiriladigan tarbiyaviy ishlar mazmunini aniqlashi hamda ularni tabiiy-matematika va mehnat ta’limi o‘qituvchilari mazkur fanlarga bo‘lgan o‘quv qiziqishlari bilan kasblarga bo‘lgan qiziqishlari o‘rtasidagi dialektik o‘zaro bog‘lanishlarni o‘rnatishi kerak. Tabiiyki, maktab pedagogik jamoasining kasb tanlash bo‘yicha olib boradigan ishining samaradorligi ko‘p jihatdan barcha fanlar o‘qituvchilarining o‘quvchilarni ongli kasb tanlashga yo‘llash bo‘yicha kundalik faoliyatlarini bir- 6 biriga moslashtirib olib borishlariga bog‘liq. Bu esa tabiiy-matematika va mehnat ta`limi o‘qituvchilaridan o‘z fani doirasida kasb tanlash ishini rejalashtirishga va o‘z faoliyatini butun maktab pedagogik jamoasi oldida turgan vazifani bajarishga muvofiqlashtirishni talab qiladi. Maktabda kasb tanlash ishi mazmunining juda kengligi, uning tashkiliy shakllarining turli-tumanligi, tabiiy-matematika va mehnat ta’limi kurslarining kasb tanlash bo‘yicha imkoniyatlarini ochib berishning murakkabligi bu ishni rejalashtirishda o‘qituvchilar o‘rtasida ma’lum qiyinchiliklar to‘g‘dirishi mumkin.